1. Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) là gì?
Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) là rối loạn nội tiết gây kinh nguyệt không đều, cường androgen, và có nhiều nang nhỏ ở buồng trứng
Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) là một rối loạn nội tiết ảnh hưởng đến buồng trứng – cơ quan sinh sản nữ chịu trách nhiệm tạo ra trứng. Tình trạng này xảy ra ở khoảng 1 trong 10 phụ nữ trong độ tuổi sinh sản, và là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây vô sinh.
PCOS có thể gây ra:
- Rối loạn kinh nguyệt, như mất kinh hoặc chu kỳ kinh nguyệt không đều, khó dự đoán
- Mụn trứng cá và lông mọc không mong muốn trên mặt hoặc cơ thể
- Tăng nguy cơ mắc các bệnh lý khác, bao gồm tiểu đường và huyết áp cao
Một số người mắc PCOS có các nang nhỏ (túi chứa dịch) trong buồng trứng, vì thế tình trạng này được gọi là "đa nang." Tuy nhiên, tên gọi này đôi khi gây hiểu lầm, vì nhiều người mắc PCOS không có nang. Thậm chí, không ít người hoàn toàn không có triệu chứng nào, dẫn đến việc có tới 70% người mắc PCOS không nhận ra mình bị bệnh.
Tình trạng này thường khởi phát sau tuổi dậy thì, nhưng đôi khi chỉ được phát hiện khi bạn cố gắng mang thai.
Mặc dù PCOS không thể chữa khỏi hoàn toàn, các triệu chứng thường giảm bớt sau khi mãn kinh. Trong thời gian đó, có nhiều phương pháp điều trị giúp giảm triệu chứng và hỗ trợ bạn trong việc mang thai.
PCOS vs. PCOD
Polycystic Ovary Disease (PCOD) là tên gọi trước đây của hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS). PCOS cũng từng được biết đến với tên gọi hội chứng Stein-Leventhal.
Lạc nội mạc tử cung và PCOS
Lạc nội mạc tử cung là tình trạng mô lót bên trong tử cung phát triển ở những vị trí bất thường, như âm đạo hoặc buồng trứng. Mỗi tháng, mô này có thể phân hủy và gây chảy máu. Giống như PCOS, lạc nội mạc tử cung có thể hình thành u nang trong buồng trứng và dẫn đến vô sinh. Tuy nhiên, triệu chứng chính của lạc nội mạc tử cung là đau bụng dưới và co thắt, khác với PCOS, vốn thường gây ra mụn trứng cá hoặc lông mọc quá mức trên cơ thể.
2. Các loại hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS)
Các nhà khoa học đã đề xuất phân loại PCOS dựa trên triệu chứng và mức độ hormone, cụ thể như sau:
- PCOS không tăng androgen (type D): Người mắc gặp vấn đề về rụng trứng (gây kinh nguyệt không đều hoặc mất kinh) và có nang trên buồng trứng, nhưng mức androgen (hormone nam) vẫn ở mức bình thường.
- PCOS rụng trứng (type C): Mức androgen tăng cao kèm theo sự xuất hiện của các nang trên buồng trứng.
- PCOS không có nang buồng trứng (type B): Mức androgen cao và gặp vấn đề về rụng trứng.
- PCOS toàn diện (type A): Mức androgen cao, gặp vấn đề về rụng trứng và có nang trên buồng trứng.
Phân loại PCOS theo nguyên nhân hoặc triệu chứng đặc trưng:
- PCOS kháng insulin: Phổ biến ở những người mắc tình trạng kháng insulin – cơ thể sản xuất insulin nhưng không sử dụng hiệu quả, làm tăng nguy cơ mắc tiểu đường tuýp 2.
- PCOS dạng viêm: Liên quan đến mức viêm thấp kéo dài trong cơ thể, có thể gây ra hoặc làm trầm trọng thêm các triệu chứng. Các yếu tố như kháng insulin và béo phì cũng góp phần gia tăng tình trạng viêm này.
- PCOS do nguyên nhân tiềm ẩn: Dùng để mô tả các trường hợp PCOS mà nguyên nhân chưa được xác định rõ. Gen và các yếu tố môi trường được cho là có vai trò quan trọng.
- PCOS do ngừng thuốc tránh thai: Mặc dù thuốc tránh thai không gây PCOS, nhưng sau khi ngừng sử dụng, bạn có thể tạm thời gặp các triệu chứng giống PCOS hoặc kinh nguyệt không đều. Thuốc tránh thai nội tiết cũng có thể che giấu các triệu chứng, khiến PCOS không được chẩn đoán cho đến khi ngừng thuốc. Trong một số trường hợp, bác sĩ sử dụng thuốc tránh thai để kiểm soát triệu chứng PCOS.
3. PCOS và Hormone
Cơ thể chúng ta sản xuất nhiều loại hormone khác nhau. Hormone là những "sứ giả hóa học," đóng vai trò điều chỉnh các chức năng quan trọng trong cơ thể. Một số hormone ảnh hưởng trực tiếp đến chu kỳ kinh nguyệt và khả năng sinh sản. Khi mắc hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS), các hormone sinh sản bị mất cân bằng. Nhiều loại hormone tham gia vào quá trình này, bao gồm:
Kháng insulin trong PCOS
Insulin là hormone giúp kiểm soát lượng đường trong máu. Các nhà khoa học ước tính rằng 30%-80% người mắc PCOS gặp phải tình trạng kháng insulin – khi cơ thể không phản ứng đúng cách với insulin. Hậu quả là lượng insulin tích tụ trong cơ thể có thể trở nên quá mức. Một số nhà nghiên cứu cho rằng insulin dư thừa này góp phần kích thích cơ thể sản xuất quá nhiều androgen.
Các hormone liên quan đến PCOS:
- Androgen: Thường được gọi là hormone nam, nhưng thực tế, cả nam và nữ đều có. Khi mắc PCOS, buồng trứng sản xuất nhiều androgen hơn bình thường. Điều này có thể ngăn cản buồng trứng phóng trứng đúng chu kỳ, gây ra kinh nguyệt không đều. Lượng androgen dư thừa cũng là nguyên nhân chính dẫn đến các triệu chứng như mụn trứng cá, rụng tóc, hoặc mọc lông không mong muốn.
- Hormone kích thích nang trứng (FSH): Đóng vai trò hỗ trợ cơ thể chuẩn bị cho quá trình rụng trứng và điều chỉnh chu kỳ kinh nguyệt.
- Hormone lutein hóa (LH): Giúp điều chỉnh chu kỳ hàng tháng, đồng thời kích hoạt quá trình phóng trứng từ buồng trứng.
- Progesterone: Người mắc PCOS thường có mức progesterone thấp. Điều này dẫn đến hiện tượng mất kinh trong thời gian dài hoặc khó dự đoán chu kỳ kinh nguyệt.
- Estrogen: Khi mắc PCOS, mức estrogen có thể cao hơn tương đối so với progesterone, góp phần làm mất cân bằng hormone.
4. Các triệu chứng của PCOS
Dấu hiệu đầu tiên của PCOS
Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) không phải là một căn bệnh, mà là tập hợp các triệu chứng. Các triệu chứng này có thể khác nhau ở mỗi người. Tuy nhiên, dấu hiệu phổ biến nhất là chu kỳ kinh nguyệt bị bỏ lỡ, không đều, ít xuất hiện, hoặc kéo dài bất thường.
Các dấu hiệu khác của PCOS:
- Rụng tóc: Tóc trên đầu có thể mỏng đi, đặc biệt ở những người trung niên hoặc lớn tuổi.
- Lông mọc nhiều ở vùng không mong muốn (hirsutism): Lông có thể mọc nhiều ở các vị trí như mặt, ngực, bụng, cánh tay, ngón tay, hoặc ngón chân.
- Da dầu: Sự gia tăng androgen có thể khiến da trở nên nhờn hơn.
- Mụn trứng cá: Mụn có thể xuất hiện trên mặt, ngực hoặc lưng.
- Da sạm màu: Các mảng da tối màu hơn có thể xuất hiện ở vùng dưới ngực, cánh tay hoặc cổ.
- U nhú da: Những mẩu da nhỏ thừa thường xuất hiện ở vùng cổ hoặc nách.
- Đau vùng chậu: Đau có thể xảy ra ở vùng bụng dưới trong kỳ kinh nguyệt hoặc thỉnh thoảng vào những thời điểm khác.
- Tăng cân (bụng PCOS): Khoảng 50% người mắc PCOS bị tăng cân, đặc biệt ở vùng bụng.
- Nang buồng trứng: Siêu âm có thể phát hiện buồng trứng lớn hơn hoặc có nhiều nang trứng nhỏ (nang noãn).
- Thay đổi tâm trạng: PCOS có thể làm tăng nguy cơ thay đổi cảm xúc, trầm cảm hoặc lo âu. Nguyên nhân có thể do sự mất cân bằng hormone và áp lực từ việc đối phó với các triệu chứng.
Có thể mắc PCOS mà không có triệu chứng?
Đôi khi, PCOS không gây ra triệu chứng rõ ràng hoặc triệu chứng nhẹ đến mức khó nhận biết. Do đó, cùng với việc nhiều tình trạng khác cũng có thể gây rối loạn chu kỳ kinh nguyệt tương tự, việc chẩn đoán PCOS có thể cần thời gian.
5. Nguyên nhân của PCOS
Hiện tại, các bác sĩ vẫn chưa xác định rõ nguyên nhân chính xác của PCOS, nhưng một số yếu tố được cho là có liên quan bao gồm:
- Thừa cân: Mối liên hệ giữa cân nặng và PCOS khá phức tạp. Tăng cân có thể góp phần phát triển hội chứng, nhưng ngược lại, PCOS cũng có thể khiến cơ thể dễ tăng cân hơn.
- Mức androgen cao: Tình trạng cường androgen này ảnh hưởng đến phần lớn những người mắc PCOS.
- Kháng insulin: Insulin dư thừa có thể tác động đến buồng trứng, gây khó khăn trong việc phóng trứng. Kháng insulin cũng khiến việc tăng cân dễ dàng hơn và việc giảm cân khó khăn hơn.
- Viêm mãn tính mức độ thấp: Viêm kéo dài ở mức độ thấp cũng làm cơ thể sản xuất nhiều androgen hơn bình thường.
PCOS có phải do di truyền không?
Mối liên hệ di truyền của PCOS vẫn chưa rõ ràng, nhưng nguy cơ mắc hội chứng này sẽ cao hơn nếu bạn có người thân gần (như mẹ hoặc chị em gái) cũng mắc. Khoảng 20%-40% người mắc PCOS có mẹ hoặc chị em gái gặp tình trạng này. Điều này có thể liên quan đến cả yếu tố di truyền và lối sống tương tự.
6. Yếu tố nguy cơ của PCOS
Các yếu tố làm tăng nguy cơ mắc PCOS bao gồm:
- Tiền sử gia đình có các vấn đề về kinh nguyệt hoặc rối loạn như PCOS
- Bệnh tiểu đường tuýp 2
- Thừa cân hoặc béo phì
- Tăng cân nhanh chóng
Người chuyển giới nam (chuyển đổi từ nữ sang nam, hay FTM) cũng có nguy cơ cao mắc PCOS. Liệu pháp hormone có thể không phải là nguyên nhân chính, vì nhiều yếu tố khác cùng tác động. Một số nghiên cứu cho thấy liệu pháp hormone có thể gây ra một số thay đổi ở buồng trứng của người chuyển giới nam, nhưng không nhất thiết gây ra PCOS.
7. Các biến chứng của PCOS
Khi mắc PCOS, bạn có nguy cơ cao gặp phải nhiều vấn đề sức khỏe khác, bao gồm:
- Khó mang thai: Mất cân bằng hormone có thể ảnh hưởng đến quá trình rụng trứng, khiến việc thụ thai trở nên khó khăn. Tuy nhiên, người mắc PCOS vẫn có thể mang thai nếu sử dụng thuốc và điều trị với chuyên gia về sinh sản.
- Biến chứng trong thai kỳ: Mặc dù hầu hết người mắc PCOS có thể có thai kỳ khỏe mạnh, nhưng nguy cơ mắc tiểu đường thai kỳ và cao huyết áp (tiền sản giật) tăng lên. PCOS cũng làm tăng nguy cơ sinh non, sinh mổ và sảy thai.
- Vấn đề về insulin và tiểu đường: Khi bị kháng insulin, các tế bào trong cơ thể không hấp thụ đường hiệu quả, dẫn đến lượng đường thừa trong máu. Kháng insulin thường không gây triệu chứng cho đến khi đường máu tăng cao dẫn đến tiểu đường. Hơn một nửa số người mắc PCOS sẽ phát triển thành tiểu đường tuýp 2 trước tuổi 40.
- Hội chứng chuyển hóa: Tập hợp các triệu chứng như triglyceride cao, cholesterol HDL thấp, huyết áp cao và đường máu cao, làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch.
Các biến chứng khác có thể bao gồm:
- Trầm cảm
- Lo âu
- Chảy máu tử cung và nguy cơ cao mắc ung thư tử cung hoặc ung thư nội mạc tử cung
- Rối loạn giấc ngủ, bao gồm ngưng thở khi ngủ
- Viêm gan
8. Chẩn đoán PCOS
Bạn có thể được chẩn đoán mắc PCOS nếu có ít nhất hai trong số các triệu chứng sau:
- Chu kỳ kinh nguyệt không đều
- Dấu hiệu cho thấy cơ thể sản xuất quá mức androgen, chẳng hạn như mụn trứng cá, lông mặt và lông cơ thể mọc nhiều, hoặc xét nghiệm máu cho thấy mức androgen cao
- Có nang trên buồng trứng hoặc buồng trứng to hơn khi siêu âm
Quy trình kiểm tra PCOS
Không có một xét nghiệm duy nhất nào để chẩn đoán PCOS. Bác sĩ sẽ bắt đầu bằng cách hỏi về triệu chứng và tiền sử y tế của bạn, đồng thời kiểm tra các dấu hiệu như mụn trứng cá, lông mặt, và lông cơ thể.
Bác sĩ có thể thực hiện khám vùng chậu, trong đó, họ đeo găng tay và đưa tay vào âm đạo để cảm nhận cơ quan sinh sản, xem buồng trứng có to ra hoặc có bất thường nào khác không.
Họ cũng có thể thực hiện siêu âm để kiểm tra xem có nang trong buồng trứng và đo độ dày niêm mạc tử cung. Với siêu âm qua ngã âm đạo, bác sĩ sẽ đặt một đầu dò vào âm đạo để tạo hình ảnh chi tiết của cơ quan sinh sản.
Bạn cũng có thể cần làm xét nghiệm máu để kiểm tra mức androgen và các hormone khác.
Các xét nghiệm bổ sung có thể cần thực hiện
Nếu bác sĩ nghi ngờ bạn mắc PCOS, họ có thể đề nghị thêm một số xét nghiệm để kiểm tra các vấn đề sức khỏe khác không liên quan trực tiếp đến PCOS, bao gồm:
- Đo huyết áp
- Xét nghiệm máu để kiểm tra lượng đường, cholesterol và triglyceride
- Sàng lọc sức khỏe tâm lý
- Kiểm tra chứng ngưng thở khi ngủ
9. Điều trị PCOS
Hiện nay, PCOS chưa có phương pháp chữa khỏi hoàn toàn. Việc điều trị sẽ phụ thuộc vào mục tiêu của bạn, đặc biệt là việc có muốn mang thai hay không. Điều quan trọng là bạn cần trao đổi kỹ với bác sĩ, vì một số loại thuốc có thể gây hại cho thai nhi đang phát triển.
Bác sĩ có thể kê toa các phương pháp điều trị sau:
Thuốc tránh thai nội tiết: Nếu bạn không có kế hoạch mang thai, bác sĩ có thể kê thuốc tránh thai nội tiết như miếng dán, viên uống, tiêm hoặc vòng tránh thai. Các loại thuốc này có thể chứa estrogen, progesterone hoặc cả hai. Chúng giúp điều chỉnh chu kỳ kinh nguyệt, giảm mụn và lông mọc nhiều, đồng thời giảm nguy cơ ung thư nội mạc tử cung.
Liệu pháp progestin: Hormone này giúp điều hòa chu kỳ kinh nguyệt và giảm nguy cơ ung thư tử cung. Tuy nhiên, nó không ngăn ngừa mang thai và không làm giảm mức androgen.
Thuốc làm tăng độ nhạy insulin: Metformin, một loại thuốc điều trị tiểu đường tuýp 2, có tác dụng giảm mức insulin và androgen trong cơ thể. Dù không được FDA chấp thuận để điều trị PCOS, nhưng nó có thể giúp cải thiện vấn đề về rụng trứng và chu kỳ kinh nguyệt.
Thuốc chặn androgen: Các loại thuốc này giúp giảm tác động của hormone nam dư thừa, giúp giảm tình trạng mọc lông không mong muốn và mụn trứng cá. Tuy nhiên, bạn không nên sử dụng chúng nếu đang mang thai hoặc có kế hoạch mang thai vì chúng có thể gây dị tật bẩm sinh. Khi dùng thuốc này, bạn cần sử dụng hai phương pháp tránh thai khác nhau.
Thuốc điều trị mụn trứng cá
Nếu bạn bị mụn trứng cá và cảm thấy khó chịu, bác sĩ da liễu có thể kê đơn kem bôi và/hoặc thuốc uống để điều trị và ngăn ngừa mụn tái phát.
Mọc lông quá mức
Nếu bạn muốn giảm lông mặt hoặc cơ thể, có thể tham khảo một số phương pháp sau:
- Điện phân hoặc liệu pháp laser: Điện phân sử dụng dòng điện để loại bỏ từng sợi lông, tiêu diệt tận gốc nang lông. Liệu pháp laser tác động vào nang lông để tiêu diệt chúng. Bạn sẽ cần thực hiện nhiều buổi điều trị. Mặc dù một số sợi lông có thể mọc lại, nhưng chúng sẽ mỏng hơn và ít nhìn thấy hơn.
- Kem tẩy lông: Các loại kem, gel, hoặc lotion bán ngoài quầy giúp phá vỡ cấu trúc protein của lông, khiến lông rụng khỏi da. Hãy làm theo hướng dẫn sử dụng trên bao bì sản phẩm.
10. PCOS và mang thai
Mang thai khi mắc PCOS
Mắc PCOS không đồng nghĩa với việc không thể mang thai. Tuy nhiên, bạn có thể cần dùng thuốc để hỗ trợ rụng trứng hoặc áp dụng các phương pháp hỗ trợ sinh sản như thụ tinh trong ống nghiệm.
Thuốc hỗ trợ rụng trứng
Nếu bạn gặp khó khăn trong việc rụng trứng để mang thai, một số loại thuốc có thể giúp bạn:
- Clomiphene (Clomid, Serophene): Đây là thuốc chống estrogen, được dùng vào đầu chu kỳ kinh nguyệt để giúp kích thích rụng trứng.
- Nếu clomiphene không hiệu quả, bác sĩ có thể kê metformin, một loại thuốc điều trị tiểu đường, để giúp hỗ trợ rụng trứng.
- Nếu cả clomiphene và metformin đều không có tác dụng, bác sĩ có thể kê đơn thuốc hormone gọi là gonadotropins, được tiêm trực tiếp.
- Letrozole (Femara): Đôi khi được sử dụng khi các thuốc khác không hiệu quả.
Các phương pháp khác để cải thiện khả năng sinh sản
- Phẫu thuật: Nếu các thuốc không hiệu quả, bác sĩ có thể thực hiện một thủ thuật gọi là mổ buồng trứng, giúp buồng trứng hoạt động tốt hơn bằng cách loại bỏ phần sản xuất quá nhiều androgen. Tuy nhiên, phương pháp này ít được sử dụng hiện nay vì có nhiều thuốc hiệu quả hơn.
- Thụ tinh trong ống nghiệm (IVF): Trong quy trình này, bác sĩ lấy trứng của bạn và kết hợp với tinh trùng của bạn đời hoặc người hiến tặng, sau đó cấy trứng đã thụ tinh vào tử cung của bạn. Đây có thể là phương pháp hiệu quả nhất để mang thai khi mắc PCOS, nhưng chi phí có thể khá cao.
Hãy thảo luận với bác sĩ về các phương pháp giúp tăng cơ hội mang thai khỏe mạnh, bao gồm những thay đổi lối sống trước khi mang thai.
11. Chế độ ăn uống và thay đổi lối sống khi mắc PCOS và khả năng sinh sản
Một lối sống lành mạnh, bao gồm kiểm soát cân nặng, tập thể dục đều đặn và kiểm soát đường huyết, có thể giúp cải thiện triệu chứng PCOS và tăng cường khả năng sinh sản.
Quản lý cân nặng
Không phải ai mắc PCOS cũng thừa cân, nhưng nhiều người gặp vấn đề này. Tăng cân quá mức có thể ảnh hưởng đến hormone trong cơ thể. Nếu bạn bị béo phì hoặc thừa cân, giảm cân có thể giúp điều chỉnh mức hormone. Giảm chỉ 10% trọng lượng cơ thể cũng có thể giúp chu kỳ kinh nguyệt trở nên đều đặn hơn.
Bác sĩ có thể khuyên bạn chọn thực phẩm ít calo và chất béo, đồng thời kiểm soát khẩu phần ăn. Tuy nhiên, giảm cân không phải là điều dễ dàng. Một chuyên gia dinh dưỡng có thể hỗ trợ bạn, và bạn cũng có thể thử ghi chép lại chế độ ăn hoặc sử dụng ứng dụng để theo dõi bữa ăn và đồ ăn vặt, điều này sẽ giúp dễ dàng hơn.
Chế độ ăn cho PCOS
Để kiểm soát đường huyết, bác sĩ có thể gợi ý bạn tập trung vào các thực phẩm ít đường và tinh bột tinh chế. Một số carbohydrate như trong rau quả và trái cây giàu chất xơ là rất tốt. Tuy nhiên, bạn nên hạn chế tinh bột tinh chế như bột mì trắng, gạo trắng, khoai tây trắng, đường và thực phẩm chế biến sẵn, vì chúng có chỉ số glycemic cao, khiến đường huyết tăng nhanh.
Các thực phẩm lành mạnh khác như gia cầm, thịt nạc, cá và ngũ cốc nguyên hạt cũng có lợi cho việc kiểm soát đường huyết. Hãy cố gắng duy trì các bữa ăn đều đặn, vì việc này giúp cơ thể ổn định mức insulin.
Tập thể dục
Tập thể dục thường xuyên giúp đốt cháy calo và tăng khối lượng cơ bắp, điều này giúp giảm kháng insulin, từ đó làm giảm mức androgen và cải thiện triệu chứng. Tập thể dục cũng giúp nâng cao tâm trạng và tự tin.
Ngủ đủ giấc
Thiếu ngủ có thể gây mất cân bằng hormone, kháng insulin và tăng cân. Để có giấc ngủ ngon, hãy thử những mẹo sau:
- Đi ngủ và thức dậy vào cùng một giờ mỗi ngày
- Tránh sử dụng điện thoại, máy tính gần giờ đi ngủ
- Đảm bảo phòng ngủ tối, mát mẻ và yên tĩnh
Nếu bạn thường xuyên gặp khó khăn trong việc ngủ ít nhất 7 giờ mỗi đêm, hãy thảo luận với bác sĩ.
Giảm căng thẳng
PCOS có thể gây căng thẳng, và căng thẳng lại có thể làm triệu chứng tồi tệ hơn. Cơ thể sẽ sản sinh cortisol (hormone căng thẳng) từ progesterone và các hormone khác, điều này có thể làm mất cân bằng hormone trong cơ thể. Căng thẳng cũng có thể gây tăng cân và trầm cảm, những vấn đề phổ biến ở người mắc PCOS. Tập thể dục và các kỹ thuật quản lý căng thẳng như thiền và bài tập thở có thể giúp bạn cảm thấy thư giãn hơn.
Giới hạn caffeine
Một lượng caffeine vừa phải (khoảng 4 tách cà phê mỗi ngày) là ổn, nhưng nếu tiêu thụ quá nhiều, có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ và làm mất cân bằng hormone. Hãy hỏi bác sĩ xem bạn có nên giảm lượng caffeine hay không.
Tránh các chất gây rối loạn nội tiết
Chất gây rối loạn nội tiết, như bisphenol (BPA), parabens, phthalates và triclosan, được cho là nguyên nhân gây mất cân bằng hormone và có thể liên quan đến PCOS. Những chất này có trong nhựa, mỹ phẩm, hóa chất công nghiệp và thuốc trừ sâu, và có thể làm ô nhiễm thực phẩm, nước, đất và không khí. Dù khó tránh hoàn toàn, bạn có thể giảm tiếp xúc với chúng bằng cách:
- Tránh các sản phẩm có hương liệu
- Lưu trữ thực phẩm trong hộp thủy tinh hoặc thép không gỉ thay vì nhựa
- Tránh thực phẩm trong hộp có lớp lót BPA
- Rửa tay thường xuyên, đặc biệt trước khi ăn
- Sử dụng máy hút bụi có bộ lọc HEPA
12. Áp dụng phương pháp đông y cho PCOS
Mặc dù chưa có phương pháp điều trị thay thế nào được chứng minh là có tác dụng rõ rệt đối với các triệu chứng của PCOS, một số nghiên cứu đã tìm thấy bằng chứng cho thấy một số phương pháp có thể mang lại lợi ích.
Thảo dược và thực phẩm bổ sung
Một bài tổng quan vào năm 2014 về 33 nghiên cứu đã chỉ ra một số thảo dược có thể hỗ trợ giảm triệu chứng PCOS, bao gồm:
- Quả cây chaste
- Black cohosh (Cimicifuga racemosa)
- Quế
- Tribulus terrestris, cây dùng trong y học Đông phương
- Cây cam thảo
- Cây cam thảo kết hợp với peony Trung Quốc
Kết quả cho thấy quả cây chaste và black cohosh có tác dụng rõ rệt nhất. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu cũng nhấn mạnh rằng cần thêm nhiều nghiên cứu để hiểu rõ hơn về lợi ích của các thảo dược này.
Một tổng quan khác vào năm 2017 đã xem xét 24 nghiên cứu về 11 loại thảo dược và thực phẩm bổ sung, để kiểm tra khả năng giảm triệu chứng hoặc biến chứng của PCOS.
Nghiên cứu này cho thấy có thể có lợi ích từ:
- Inositol, một loại đường có trong nhiều thực phẩm từ thực vật
- Thực phẩm bổ sung dầu cá omega-3
Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu cảnh báo rằng bằng chứng khoa học còn khá yếu.
Nghiên cứu cũng không tìm thấy bằng chứng mạnh mẽ về lợi ích của:
- Vitamin D
- Vitamin D kết hợp với canxi
- Quế
- Crom
- Selenium
- Vitamin B complex
- Black cohosh
- Trà hoa cúc
- Trà xanh
Một số nghiên cứu khác chỉ ra rằng berberine, một hợp chất có trong các loại cây như goldenseal, có thể giúp cải thiện khả năng sinh sản và kháng insulin ở người mắc PCOS. Tuy nhiên, chúng ta vẫn cần thêm nhiều nghiên cứu tốt hơn để xác nhận tác dụng của nó.
Cần nhớ rằng FDA không điều chỉnh các thực phẩm bổ sung về hiệu quả hoặc độ an toàn. Vì vậy, trước khi bắt đầu sử dụng bất kỳ loại thực phẩm bổ sung nào, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ. Hỏi bác sĩ về tác dụng phụ tiềm ẩn, khả năng tương tác với các loại thuốc bạn đang sử dụng và những nghiên cứu mới nhất về hiệu quả của chúng.
Trà bạc hà spearmint
Một số nghiên cứu chỉ ra rằng việc uống trà từ lá bạc hà spearmint thường xuyên có thể giúp cân bằng hormone ở những người mắc PCOS. Trà này cũng có thể giảm sự phát triển của lông mặt và cơ thể quá mức. Vì trà không chứa caffeine, bạn có thể thử uống 2-3 tách mỗi ngày để xem nó có hỗ trợ giảm triệu chứng của mình hay không. Tuy nhiên, trước khi bắt đầu, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ, đặc biệt nếu bạn đang mang thai, có kế hoạch mang thai hoặc đang mắc các bệnh lý khác.
Châm cứu
Châm cứu là phương pháp y học bổ sung, trong đó các chuyên gia châm những chiếc kim mỏng vào các điểm cụ thể trên cơ thể bạn. Một số nghiên cứu cho thấy châm cứu có thể giúp điều hòa hormone, rụng trứng và giảm kháng insulin ở người mắc PCOS. Tuy nhiên, cũng có ý kiến cho rằng vẫn chưa có đủ bằng chứng mạnh mẽ để khẳng định hiệu quả của châm cứu như một phương pháp điều trị PCOS.
13. PCOS và mãn kinh
Các triệu chứng PCOS liên quan đến chu kỳ kinh nguyệt thường có xu hướng cải thiện khi bạn tiến gần đến giai đoạn mãn kinh. Sau mãn kinh, buồng trứng không còn hoạt động, khiến mức androgen giảm xuống. Vì bạn không còn có kinh nguyệt nữa, nên vấn đề về chu kỳ không đều không còn xuất hiện.
Tuy nhiên, mức androgen của bạn vẫn có thể cao hơn mức bình thường, do đó bạn có thể vẫn gặp phải các triệu chứng khác. Hơn nữa, nguy cơ phát triển các biến chứng của PCOS, như tiểu đường và hội chứng chuyển hóa, sẽ tăng lên khi bạn già đi.
14. Câu hỏi thường gặp về PCOS
Làm thế nào để biết bản thân có mắc PCOS hay không?
Các triệu chứng phổ biến của PCOS bao gồm chu kỳ kinh nguyệt không đều, mụn trứng cá, mọc lông quá mức và khó mang thai. Tuy nhiên, một số người có thể không gặp phải những triệu chứng này. Nếu bạn nghi ngờ mình mắc PCOS, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ.
PCOS có tự khỏi không?
PCOS không thể hoàn toàn khỏi, nhưng triệu chứng có thể cải thiện theo thời gian hoặc khi được điều trị. Ví dụ, mãn kinh có thể gây ra những thay đổi hormone giúp giảm triệu chứng của PCOS.
Tôi có thể mang thai tự nhiên khi mắc PCOS không?
Người mắc PCOS thường gặp khó khăn trong việc mang thai, nhưng có nhiều phương pháp điều trị có thể hỗ trợ. Mặc dù bạn vẫn có thể rụng trứng và có kinh nguyệt, nhưng điều này thường không đều và khó xác định thời điểm. Do đó, việc mang thai tự nhiên có thể khó khăn, nhưng không phải là không thể.
Lời kết
Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) là một tình trạng mất cân bằng hormone ảnh hưởng đến buồng trứng, gây rối loạn chu kỳ kinh nguyệt và là nguyên nhân phổ biến gây vô sinh. Tuy nhiên, các phương pháp điều trị có thể cải thiện triệu chứng và giúp bạn mang thai.
