Mẹ bầu luôn mong muốn có một thai kỳ khỏe mạnh và an toàn. Tuy nhiên, dấu hiệu suy thai có thể xuất hiện bất ngờ và gây ra nhiều ảnh hưởng tới sức khỏe của thai nhi và mẹ bầu. Mẹ bầu hãy cùng tìm hiểu những dấu hiệu suy thai trong bài viết sau đây để có thể theo dõi thai kỳ một cách tốt nhất.

1. Suy thai là gì?

Suy thai là tình trạng thai nhi bị thiếu oxy trong máu hoặc thiếu oxy trong tổ chức, dẫn đến ảnh hưởng xấu đến sự phát triển và sức khỏe của thai nhi. Tình trạng này có thể xuất hiện ở bất kỳ giai đoạn nào của thai kỳ, nhưng thường gặp nhất là trong quá trình chuyển dạ.

Phân loại suy thai:

• Suy thai trong thai kỳ: Đây là tình trạng suy thai mãn tính, diễn ra từ từ và không có các biểu hiện rõ ràng ngay lập tức. Thai nhi có thể thiếu oxy trong một thời gian dài, nhưng các dấu hiệu ban đầu rất khó nhận biết. Suy thai mãn tính có thể dẫn đến sự phát triển không bình thường của thai nhi và tiến triển thành suy thai cấp tính trong quá trình chuyển dạ.
• Suy thai trong chuyển dạ: Đây là dạng suy thai cấp tính, xảy ra đột ngột và có thể gây nguy hiểm nghiêm trọng cho thai nhi. Trong quá trình chuyển dạ, nếu thai nhi tiếp tục thiếu oxy có thể dẫn đến các vấn đề não bộ vĩnh viễn hoặc thậm chí tử vong ngay lập tức nếu không được cấp cứu kịp thời. Suy thai cấp tính đòi hỏi sự can thiệp y tế nhanh chóng và chính xác để bảo vệ thai nhi và người mẹ.

Suy thai có thể xuất hiện ở bất kỳ giai đoạn nào của thai kỳ, nhưng thường gặp nhất là trong quá trình chuyển dạ.

2. Những dấu hiệu suy thai mẹ bầu cần lưu ý

Suy thai có thể xảy ra mà không có dấu hiệu rõ ràng, nhưng một số biểu hiện cụ thể có thể giúp mẹ bầu nhận diện sớm tình trạng này.

2.1. Thay đổi màu sắc nước ối

Nước ối là một trong những chỉ số quan trọng để nhận diện tình trạng của thai nhi. Trong thai kỳ bình thường, nước ối có màu trong suốt hoặc hơi đục. Một số mẹ bầu có thể bị rỉ nước ối ở cuối thai kỳ. Trong trường hợp này, mẹ bầu có thể quan sát rõ ràng màu sắc của nước ối. Nếu nước ối có màu vàng sẫm, xanh hoặc sệt lại, đây có thể là dấu hiệu suy thai tháng cuối, cảnh báo thai nhi đang thiếu oxy.

2.2. Cử động của thai nhi

Sự thay đổi trong cử động của thai nhi là một trong những dấu hiệu suy thai phổ biến. Khi thai nhi thiếu oxy, thai nhi có thể đạp mạnh và nhiều nhưng có lúc lại đạp chậm, nhẹ và thưa thớt. Trường hợp không thấy cử động của thai nhi trong thời gian dài rất có thể là thai đã chết lưu.

Vì vậy, mẹ bầu nên chú ý đếm cử động của thai nhi. Nếu thai nhi không cử động đủ 10 lần trong 4 giờ hoặc không thấy cử động trong suốt thời gian dài, đây có thể là dấu hiệu suy thai tháng cuối. Khi nhận thấy thai nhi có những cử động bất thường này, mẹ cần đến bệnh viện ngay để được kiểm tra.

2.3. Đau bụng

Đau bụng trong thai kỳ có thể do nhiều nguyên nhân như nhau bong non, tiền sản giật, suy thai, tuy nhiên không đặc hiệu cho tình trạng suy thai. Khi gặp tình trạng đau bụng, mẹ bầu hãy theo dõi mức độ cơn đau và đến bệnh viện ngay nếu có dấu hiệu bất thường.

2.4. Các dấu hiệu khác

Các dấu hiệu suy thai có được xác định thông qua các xét nghiệm và chẩn đoán hình ảnh:

• Chiều dài tử cung tăng trưởng chậm, cho thấy thai kém phát triển.
• Nước ối có màu xanh bất thường khi soi ối, vỡ ối hoặc bấm ối, nước ối lẫn phân su
• Tim thai bất thường: có lúc đập nhanh hơn 160 lần/phút nhưng cũng có khi dưới 100 lần/phút.
• Thử nghiệm oxytocin hay vê núm vú theo dõi bằng máy monitor sản khoa thấy xuất hiện nhịp chậm sớm (Dip I), nhịp chậm muộn (Dip II), tim thai không đáp ứng test không đả kích.
• Siêu âm thấy lượng nước ối suy giảm.

Suy thai có thể xảy ra mà không có dấu hiệu rõ ràng hoặc có biểu hiện sớm

3. Nguyên nhân gây suy thai phổ biến

Suy thai có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau như sau:

3.1. Nguyên nhân từ mẹ bầu

• Tư thế nằm của mẹ: Nằm ngửa trong suốt thai kỳ có thể gây áp lực lên các mạch máu lớn, làm giảm lưu lượng máu đến tử cung và giảm oxy cung cấp cho thai nhi. Để tránh tình trạng này, các chuyên gia khuyến cáo mẹ bầu nên nằm nghiêng về bên trái để không gây hại cho thai.
• Thiếu máu và huyết áp thấp: Khi mẹ bầu thiếu máu hoặc huyết áp thấp, lưu lượng máu đến tử cung sẽ bị giảm, dẫn đến tình trạng thiếu oxy cho thai nhi.
• Chảy máu: Mẹ bị chảy máu do chấn thương hoặc rau bong non sẽ làm giảm lượng máu đến thai nhi, gây suy thai nếu không được xử lý kịp thời.
• Bệnh lý của mẹ: Các bệnh lý như bệnh tim mạch, bệnh lý hemoglobin, suy tim, đái tháo đường, béo phì, lupus ban đỏ, nhiễm khuẩn hay nhiễm virus có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của thai nhi, làm tăng nguy cơ suy thai.

3.2. Nguyên nhân từ thai nhi

• Thiếu máu hoặc nhiễm trùng: Thai nhi thiếu máu hoặc bị nhiễm trùng có thể làm suy giảm oxy và dưỡng chất, ảnh hưởng đến sự phát triển và sự sống của thai nhi.
• Thai dị dạng hoặc chậm phát triển: Các vấn đề như dị dạng bẩm sinh hay thai nhi chậm phát triển trong tử cung (IUGR) có thể dẫn đến suy thai do không đủ oxy và chất dinh dưỡng.
• Thai non tháng: Thai nhi sinh non có thể gặp khó khăn trong việc cung cấp đủ oxy và dưỡng chất, dẫn đến tình trạng suy thai.

3.3. Nguyên nhân từ phần phụ của thai

• Nhau bong non và nhau tiền đạo: Nhau bong non (rau bong ra trước khi sinh) và nhau tiền đạo (rau bám quá thấp) làm giảm lưu lượng máu từ mẹ đến thai nhi, gây thiếu oxy và suy thai.
• Dây rốn bất thường: chèn ép rốn hoặc sa dây rốn có thể gây cản trở lưu lượng máu và oxy đến thai nhi.
• Ối vỡ sớm: Khi ối vỡ sớm, chất lỏng bảo vệ quanh thai nhi giảm, làm tăng nguy cơ thiếu oxy trong quá trình chuyển dạ.

3.4. Nguyên nhân sản khoa

• Cơn co tử cung không bình thường: Cơn co tử cung quá mạnh hoặc quá thường xuyên có thể gây áp lực lên thai nhi, làm giảm lưu lượng máu đến tử cung và gây thiếu oxy cho thai.
• Bất tương xứng giữa đầu thai nhi và xương chậu của mẹ: Khi đầu thai nhi quá lớn hoặc xương chậu của mẹ quá nhỏ, quá trình sinh có thể gặp khó khăn, gây thiếu oxy cho thai nhi.
• Ngôi thai bất thường: Ngôi thai không đúng vị trí có thể làm quá trình chuyển dạ kéo dài, làm gia tăng nguy cơ suy thai do thiếu oxy.

3.5. Nguyên nhân do thuốc

• Thuốc giảm đau hoặc gây mê: Một số loại thuốc giảm đau hoặc gây mê có thể ức chế quá trình chuyển dạ, làm giảm cung cấp oxy cho thai nhi.
• Thuốc tăng co không kiểm soát: Sử dụng thuốc tăng cơn co tử cung mà không kiểm soát tốt có thể làm tăng cường độ các cơn co, gây thiếu oxy cho thai nhi.

Suy thai có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau

4. Suy thai có nguy hiểm không?

Suy thai là một tình trạng nghiêm trọng có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm cho thai nhi, tùy thuộc vào mức độ thiếu oxy, thời gian kéo dài và phương pháp can thiệp y tế. 

• Suy thai trong thai kỳ: Khi thiếu oxy trong thai kỳ kéo dài, thai nhi có thể tự điều chỉnh bằng cách ưu tiên cung cấp oxy cho các cơ quan quan trọng như não, tim, và gan. Tuy nhiên, nếu tình trạng thiếu oxy vẫn tiếp diễn, khả năng bù trừ của thai nhi sẽ giảm dần, khiến các cơ quan quan trọng không nhận đủ oxy. Hệ quả là giảm khả năng chuyển hóa năng lượng, pH cơ thể giảm và có thể dẫn đến tình trạng thai nhi chết lưu trong tử cung hoặc tử vong ngay sau sinh.
• Suy thai cấp tính (trong chuyển dạ): Khi suy thai xảy ra đột ngột trong quá trình chuyển dạ, nếu không được can thiệp kịp thời, thai nhi có thể tử vong ngay lập tức hoặc ngay sau khi sinh. Những trẻ sống sót sau khi sinh trong tình trạng suy thai cấp tính vẫn có thể đối mặt với những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Trẻ có nguy cơ bị động kinh, nói ngọng, ảnh hưởng đến trí tuệ và sự phát triển thể chất.

Vì vậy, việc nhận diện và theo dõi các dấu hiệu suy thai là cực kỳ quan trọng để giảm thiểu những rủi ro cho thai nhi và đảm bảo một thai kỳ khỏe mạnh. Các mẹ bầu hãy tuân thủ lịch khám thai định kỳ để phát hiện sớm và xử lý kịp thời các vấn đề liên quan đến suy thai.

Suy thai là một tình trạng nghiêm trọng có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm cho thai nhi

5. Cách xử lý khi phát hiện dấu hiệu suy thai

Khi nghi ngờ có dấu hiệu suy thai, mẹ bầu cần liên hệ ngay với bác sĩ hoặc đến cơ sở y tế gần nhất để được thăm khám và can thiệp kịp thời. Việc phát hiện và điều trị sớm sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ cho thai nhi. Tùy thuộc vào mức độ suy thai, thời điểm xảy ra và nguyên nhân gây ra tình trạng này, bác sĩ sẽ có những hướng dẫn và phương pháp can thiệp phù hợp cho mẹ bầu.

Nếu dấu hiệu suy thai xuất hiện trong thai kỳ, mẹ bầu hãy chú ý đi khám thai thường xuyên để theo dõi sát sao tình trạng sức khỏe của thai nhi. Trong giai đoạn này, mẹ cần dành thời gian nghỉ ngơi và ăn uống đầy đủ dưỡng chất để duy trì sức khỏe cho cả mẹ và thai nhi. Nếu tình trạng suy thai nặng, bác sĩ có thể chỉ định nhập viện để theo dõi và chăm sóc đặc biệt.

Đối với suy thai cấp tính trong thời điểm chuyển dạ, bác sĩ sẽ theo dõi tim thai liên tục và điều chỉnh các biện pháp như cung cấp oxy cho mẹ, thay đổi tư thế hoặc dừng các cơn co thắt quá mạnh để bảo vệ sức khỏe của thai nhi. Nếu suy thai diễn tiến nghiêm trọng và không có cải thiện, bác sĩ sẽ chỉ định mổ lấy thai sớm, đặc biệt khi thai nhi đã đủ trưởng thành (trên 36 tuần) hoặc có nguy cơ tử vong cao.

Khi nghi ngờ có dấu hiệu suy thai, mẹ bầu cần liên hệ ngay với bác sĩ hoặc đến cơ sở y tế gần nhất để được thăm khám và can thiệp kịp thời.

 6. Phương pháp phòng ngừa suy thai hiệu quả

Mặc dù không thể hoàn toàn ngăn ngừa suy thai, nhưng việc duy trì một thai kỳ khỏe mạnh và thực hiện các biện pháp phòng ngừa có thể giúp giảm thiểu nguy cơ và phát hiện sớm dấu hiệu suy thai. Sauđây là một số phương pháp phòng ngừa suy thai hiệu quả mà các mẹ bầu có thể áp dụng:

• Khám thai định kỳ: Việc đi khám thai đầy đủ và đúng lịch không chỉ giúp theo dõi sự phát triển của thai nhi mà còn giúp phát hiện sớm các dấu hiệu suy thai. Thông qua các xét nghiệm và siêu âm, bác sĩ có thể nhận diện các vấn đề về tuần hoàn máu hoặc sự thiếu oxy cho thai nhi.
• Chế độ ăn uống lành mạnh: Mẹ bầu cần cung cấp đầy đủ dinh dưỡng cho cơ thể và thai nhi, đặc biệt là các vitamin, khoáng chất và các loại thực phẩm giàu protein, sắt và canxi. Một chế độ ăn uống hợp lý giúp thai nhi phát triển khỏe mạnh, tránh thiếu oxy và dưỡng chất.
• Nghỉ ngơi đầy đủ: Mẹ bầu nên đảm bảo có đủ thời gian nghỉ ngơi để duy trì sức khỏe. Mệt mỏi quá mức hoặc căng thẳng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe mẹ và thai nhi, làm gia tăng nguy cơ gặp phải dấu hiệu suy thai.
• Hạn chế sử dụng chất kích thích: Mẹ bầu nên tránh xa thuốc lá, rượu bia và các chất kích thích khác trong suốt thai kỳ. Các chất này không chỉ gây hại cho sức khỏe của mẹ mà còn làm giảm lượng oxy và dinh dưỡng cung cấp cho thai nhi.
• Theo dõi chuyển động thai nhi: Mẹ bầu cần chú ý đến các cử động của thai nhi. Nếu thấy thai nhi ít cử động hoặc không có chuyển động, đây có thể là dấu hiệu suy thai, và mẹ cần liên hệ với bác sĩ ngay để được kiểm tra.
• Cảnh giác với các triệu chứng bất thường: Nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào như chảy máu âm đạo, dịch âm đạo bất thường, cơn co thắt hoặc đau bụng liên tục, mẹ bầu cần đi khám ngay. Những triệu chứng này có thể là dấu hiệu của suy thai hoặc các vấn đề nghiêm trọng khác trong thai kỳ.
• Giữ tâm lý thoải mái: Sự lo lắng, căng thẳng có thể ảnh hưởng xấu đến quá trình mang thai, đặc biệt là trong tháng cuối. Mẹ bầu cần duy trì một tinh thần thoải mái, thư giãn và tìm hiểu các kỹ năng giúp giảm stress để hỗ trợ thai kỳ khỏe mạnh.
• Tư thế ngủ phù hợp: Vào những tháng cuối thai kỳ, mẹ bầu nên nằm nghiêng về bên trái để giảm áp lực lên các động mạch lớn, giúp cải thiện tuần hoàn máu và cung cấp đủ oxy cho thai nhi.

Việc duy trì một thai kỳ khỏe mạnh và thực hiện các biện pháp phòng ngừa có thể giúp giảm thiểu nguy cơ suy thai. 

Việc nhận biết và xử lý kịp thời các dấu hiệu suy thai đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe mẹ và bé. Mẹ bầu nên duy trì thói quen khám thai định kỳ, ăn uống lành mạnh và nghỉ ngơi đầy đủ để phòng ngừa suy thai, đảm bảo một thai kỳ an toàn và khỏe mạnh nhé!