Việc quyết định tiếp tục hay ngừng dùng thuốc chống trầm cảm khi mang thai là một trong những lựa chọn khó khăn nhất với phụ nữ. Trầm cảm không được điều trị có thể gây hại cho cả mẹ và thai nhi. Tuy nhiên, dùng thuốc chống trầm cảm trong thai kỳ cũng có thể làm tăng nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe của em bé.

Khi đưa ra quyết định, bạn cần cân nhắc sức khỏe của bản thân, sức khỏe của em bé trong bụng và sự ổn định của gia đình, bao gồm cả các con khác (nếu có). Bạn cũng không nên tự quyết định mà chưa trao đổi với bác sĩ (bác sĩ sản phụ khoa và bác sĩ tâm thần). Các bác sĩ sẽ cùng bạn cân nhắc lợi ích và rủi ro của việc tiếp tục hay ngừng thuốc để tìm ra lựa chọn phù hợp nhất cho bạn.

Trầm cảm và mang thai

Trầm cảm không được điều trị có thể gây ra những ảnh hưởng có hại cho cả mẹ và bé

Nhiều phụ nữ phải đối mặt với trầm cảm và cần dùng thuốc chống trầm cảm để kiểm soát các triệu chứng. Trước đây, người ta cho rằng mang thai có thể giúp phụ nữ tránh được trầm cảm, nhưng các nhà khoa học nay đã khẳng định điều này không đúng. Ngày càng có nhiều phụ nữ dùng thuốc chống trầm cảm trong thai kỳ để giữ cho các triệu chứng ổn định. Một nghiên cứu cho thấy, từ năm 1998 đến 2005, cứ 20 phụ nữ thì có gần 1 người dùng thuốc chống trầm cảm trong ba tháng trước khi mang thai hoặc trong suốt thai kỳ.

Có nhiều băn khoăn về mức độ an toàn của việc dùng thuốc chống trầm cảm khi mang thai. Tuy nhiên, các nghiên cứu chỉ ra rằng hầu hết các loại thuốc này, đặc biệt là nhóm ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRI) và các loại thuốc cũ, được coi là an toàn. Mặc dù vẫn có khả năng gây dị tật bẩm sinh hoặc các vấn đề khác, nhưng nguy cơ rất thấp.

Mang thai và thuốc chống trầm cảm: Ý kiến từ chuyên gia

Các chuyên gia tâm thần và sản phụ khoa đều cho rằng, nếu bạn bị trầm cảm nhẹ và không có triệu chứng trong ít nhất sáu tháng, bạn có thể ngừng dùng thuốc chống trầm cảm dưới sự hướng dẫn của bác sĩ, trước hoặc trong khi mang thai. Liệu pháp tâm lý kết hợp với thay đổi lối sống có thể đủ để giúp bạn kiểm soát trầm cảm. Bạn có thể vượt qua thai kỳ mà không cần dùng thuốc nếu:

• Luôn trao đổi với chuyên gia tâm lý
• Tập thể dục nhiều hơn
• Dành thời gian ngoài trời
• Thực hành yoga và thiền
• Giảm căng thẳng

Tuy nhiên, các chuyên gia nhấn mạnh rằng sẽ tốt hơn cho cả bạn và em bé nếu bạn tiếp tục dùng thuốc chống trầm cảm trong thai kỳ nếu:

• Bạn có tiền sử trầm cảm nặng hoặc tái phát nhiều lần
• Bạn từng mắc các bệnh tâm thần khác, như rối loạn lưỡng cực
• Bạn từng có ý định tự tử

Mang thai và trầm cảm không được điều trị

Nếu không được điều trị, trầm cảm có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của cả bạn và em bé. Phụ nữ bị trầm cảm thường ít quan tâm đến việc chăm sóc bản thân. Chẳng hạn, họ có thể không ăn uống đầy đủ hoặc bỏ lỡ các buổi khám thai. Ngoài ra, người bị trầm cảm có thể dễ thực hiện các hành vi nguy hiểm, như uống rượu, hút thuốc hoặc sử dụng chất kích thích trong thai kỳ. Những hành vi này có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng cho em bé, như sảy thai, sinh non hoặc nhẹ cân.

Trầm cảm không được điều trị cũng có thể ảnh hưởng đến quan hệ trong gia đình, bao gồm mối quan hệ với chồng và các con khác (nếu có). Nếu bạn có con lớn, chúng cũng cần được bạn chăm sóc. Đối với nhiều phụ nữ mang thai, việc tự chăm sóc đã tốn rất nhiều sức lực. Khi trầm cảm xuất hiện, mọi thứ có thể trở nên không thể chịu đựng cho cả bạn và gia đình. Nếu trầm cảm khiến bạn không thể chăm lo cho gia đình, bạn có thể cần tiếp tục dùng thuốc chống trầm cảm trong giai đoạn nhạy cảm này.

Mang thai và thuốc chống trầm cảm: Hiểu về rủi ro

Hầu như không có loại thuốc nào được coi là hoàn toàn an toàn khi mang thai. Các nghiên cứu về ảnh hưởng của thuốc chống trầm cảm đến sự phát triển của thai nhi còn chưa thống nhất và chưa có kết luận chắc chắn. Một nghiên cứu có thể phát hiện thuốc gây ra một loại rủi ro, trong khi nghiên cứu khác lại không tìm thấy điều đó. Rủi ro đối với em bé cũng phụ thuộc vào loại thuốc và thời điểm dùng trong thai kỳ. Dù vậy, hầu hết các rủi ro được ghi nhận đều ở mức thấp.

Sử dụng thuốc chống trầm cảm trong thai kỳ có thể gây ra những rủi ro cho cả mẹ và thai nhi

Những rủi ro được báo cáo cho em bé bao gồm:

• Tăng áp phổi dai dẳng ở trẻ sơ sinh (PPHN) – một vấn đề nghiêm trọng liên quan đến mạch máu ở phổi
• Sảy thai
• Dị tật tim
• Dị tật bẩm sinh, như:
• Vô sọ (ảnh hưởng đến não và tủy sống)
• Dính khớp sọ sớm (ảnh hưởng đến hộp sọ)
• Thoát vị rốn (ảnh hưởng đến các cơ quan trong bụng)
• Dị dạng tay chân
• Sinh non (trước 37 tuần)
• Nhẹ cân (dưới 2,5 kg)
• Điểm Apgar thấp (thang điểm đánh giá tình trạng sức khỏe sơ sinh)

Trẻ tiếp xúc với thuốc chống trầm cảm trong bụng mẹ cũng có thể gặp các triệu chứng cai thuốc, như:

• Khó thở
• Run rẩy
• Cáu gắt
• Khó bú
• Hạ đường huyết
• Trương lực cơ yếu

Một số trẻ cần được chăm sóc đặc biệt từ 1 đến 4 ngày sau khi sinh. Tuy nhiên, những triệu chứng này không được cho là gây ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe của trẻ.

Hiện chưa rõ tác động lâu dài của việc tiếp xúc với thuốc chống trầm cảm trong thai kỳ đối với sự phát triển và hành vi của trẻ. Tuy nhiên, các nghiên cứu cho thấy không có sự khác biệt đáng kể về chỉ số IQ, hành vi, tâm trạng, khả năng tập trung hay mức độ hoạt động giữa trẻ đã tiếp xúc với thuốc và trẻ bình thường.

Thuốc chống trầm cảm và mang thai: Nhìn nhận đúng về rủi ro

Điều quan trọng là cần hiểu đúng các rủi ro liên quan đến việc dùng thuốc chống trầm cảm khi mang thai. Trung bình, phụ nữ mang thai có khoảng 3% nguy cơ sinh con mắc dị tật bẩm sinh. Khi các nhà nghiên cứu nói rằng thuốc chống trầm cảm có thể làm tăng nguy cơ một số dị tật, điều đó chỉ là sự gia tăng rất nhỏ.

Ví dụ, một nghiên cứu cho thấy thuốc chống trầm cảm làm tăng nguy cơ trẻ mắc PPHN thêm 1%. Như vậy, ngay cả khi dùng thuốc chống trầm cảm trong thai kỳ, nguy cơ con bạn gặp vấn đề sức khỏe vẫn rất thấp. Các nghiên cứu khác ghi nhận các mức độ rủi ro khác nhau liên quan đến thuốc và PPHN, trong đó 1% là mức cao nhất. Điều này có nghĩa là rủi ro có thể còn thấp hơn.

Mang thai và thuốc chống trầm cảm: Lựa chọn thuốc

Một số loại thuốc chống trầm cảm được cho là an toàn hơn cho phụ nữ mang thai so với các loại khác. Những loại thuốc an toàn hơn bao gồm:

• Amitriptyline (Elavil)
• Bupropion (Wellbutrin)
• Citalopram (Celexa)
• Desipramine (Norpramin)
• Fluoxetine (Prozac, Sarafem)
• Nortriptyline (Pamelor)
• Sertraline (Zoloft)

Tuy nhiên, nếu bạn đang mang thai và đang dùng một loại thuốc không có trong danh sách này, đừng quá lo lắng. Ngay cả những loại gây tranh cãi nhiều hơn, như paroxetine (Paxil), cũng có rủi ro khá thấp. Việc đổi thuốc giữa thai kỳ có thể gây ra một số vấn đề riêng. Hãy trao đổi với bác sĩ để tìm ra phương án phù hợp nhất cho bạn.

Nếu bạn chưa mang thai nhưng đang có kế hoạch mang thai và lo lắng về độ an toàn của thuốc hiện tại, bạn có thể cân nhắc chuyển sang loại khác. Tuy nhiên, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để xem điều này có phù hợp với bạn không.

Mang thai và thuốc chống trầm cảm: Nên làm gì?

Dù rủi ro nhỏ đến đâu, không người mẹ nào muốn con mình phải tiếp xúc với thuốc một cách không cần thiết. Việc quyết định có tiếp tục hay ngừng dùng thuốc chống trầm cảm khi mang thai không hề dễ dàng và không có câu trả lời chung cho mọi trường hợp. Bạn cần xem xét hoàn cảnh riêng của mình và đưa ra quyết định dựa trên rủi ro và lợi ích phù hợp nhất với bạn.

Nếu bạn và bác sĩ cho rằng bạn có thể ngừng thuốc trong thai kỳ, hãy thử. Tuy nhiên, đừng tự ý ngừng thuốc mà không tham khảo ý kiến bác sĩ. Phần lớn thuốc chống trầm cảm cần phải giảm liều từ từ để ngừng thuốc an toàn.

Nếu bạn cần tiếp tục dùng thuốc trong thai kỳ, đừng lo lắng. Hãy nhớ rằng rủi ro liên quan đến hầu hết các loại thuốc chống trầm cảm khi mang thai là rất thấp. Ngược lại, trầm cảm không được điều trị có thể gây ra rủi ro lớn hơn.

Dù bạn quyết định thế nào, hãy tin tưởng vào lựa chọn của mình. Khi đã chọn, hãy chấp nhận và tiếp tục. Tin vào bản thân và các bác sĩ của bạn. Cũng như bạn, các bác sĩ luôn mong muốn kết quả tốt nhất: mẹ khỏe, bé khỏe.

Nguồn: https://www.webmd.com/baby/pregnancy-and-antidepressants