Gai xương là tình trạng xuất hiện các mỏm xương thừa tại các khớp, gây đau, cứng khớp và có thể ảnh hưởng đến dây thần kinh. Tìm hiểu nguyên nhân, triệu chứng, phương pháp chẩn đoán, điều trị và phòng ngừa gai xương hiệu quả.

Gai xương là gì?

Gai xương là tình trạng xuất hiện các mỏm xương nhỏ nhô ra dọc theo các cạnh xương, thường xảy ra tại khớp hoặc cột sống

Gai xương (còn gọi là osteophytes) là những phần xương thừa, cứng và nhẵn, hình thành ở đầu các xương. Chúng thường xuất hiện tại các khớp - nơi hai xương tiếp xúc với nhau.

Gai xương có thể hình thành ở nhiều vị trí trên cơ thể, bao gồm:

• Bàn tay
• Vai
• Cổ
• Cột sống
• Hông
• Đầu gối
• Bàn chân (gót chân)

Phần lớn các gai xương không gây ra vấn đề gì. Tuy nhiên, nếu chúng cọ xát vào các xương khác hoặc chèn ép dây thần kinh, bạn có thể gặp phải tình trạng đau nhức và cứng khớp.

Nguyên nhân gây gai xương

Nguyên nhân phổ biến nhất của gai xương là tổn thương khớp do thoái hóa khớp hoặc bệnh thoái hóa khớp. Theo thời gian, lớp đệm giữa các khớp và xương cột sống có thể bị mài mòn do quá trình lão hóa. Ngoài ra, các bệnh như viêm khớp dạng thấp, lupus và gout cũng có thể làm tổn thương khớp, dẫn đến hình thành gai xương.

Gai xương cũng thường xuất hiện sau khi khớp hoặc gân bị chấn thương. Khi cơ thể nhận thấy xương bị tổn thương, nó sẽ cố gắng sửa chữa bằng cách tạo thêm xương ở khu vực bị tổn thương.

Các nguyên nhân khác gây ra gai xương bao gồm:

• Tập luyện quá mức – chẳng hạn như chạy bộ hoặc nhảy múa trong thời gian dài
• Yếu tố di truyền
• Chế độ ăn uống không hợp lý
• Béo phì
• Các vấn đề về xương bẩm sinh
• Hẹp ống sống (hẹp cột sống)

Triệu chứng của gai xương

Bạn có thể không nhận ra mình có gai xương cho đến khi chụp X-quang để kiểm tra một vấn đề sức khỏe khác. Gai xương chỉ gây ra vấn đề khi chúng chèn ép dây thần kinh, gân, hoặc các cấu trúc khác trong cơ thể. Khi đó, bạn có thể gặp phải các triệu chứng sau:

• Đau ở khớp bị ảnh hưởng
• Đau hoặc cứng khớp khi cố gắng uốn cong hoặc di chuyển khớp bị tổn thương
• Yếu, tê, hoặc cảm giác ngứa ran ở tay hoặc chân nếu gai xương chèn ép dây thần kinh trong cột sống
• Co thắt cơ, chuột rút, hoặc yếu cơ
• Xuất hiện các cục u nhỏ dưới da, thường thấy ở tay và ngón tay
• Khó kiểm soát bàng quang hoặc ruột nếu gai xương chèn ép một số dây thần kinh trong cột sống (triệu chứng này rất hiếm gặp)

Các triệu chứng có thể trở nên nghiêm trọng hơn khi bạn vận động hoặc cố gắng di chuyển khớp bị tổn thương.

Ngoài ra, gai xương có thể gãy và mắc kẹt trong lớp lót của khớp, gây ra tình trạng được gọi là "mảnh xương rời." Tình trạng này có thể khiến khớp bị kẹt và khó di chuyển.

Chẩn đoán gai xương

Thông thường, gai xương được đánh giá ban đầu bởi bác sĩ gia đình, người có thể giới thiệu bạn đến gặp chuyên gia. Bạn có thể cần được thăm khám bởi bác sĩ thấp khớp hoặc bác sĩ chỉnh hình. Bác sĩ thấp khớp chuyên điều trị các vấn đề về khớp, trong khi bác sĩ chỉnh hình tập trung vào hệ cơ xương khớp. Bác sĩ sẽ kiểm tra khớp của bạn để tìm các cục u và có thể yêu cầu chụp X-quang để quan sát gai xương rõ hơn.

Ngoài ra, các xét nghiệm khác mà bác sĩ có thể sử dụng để chẩn đoán gai xương bao gồm:

• Chụp CT: Đây là một phương pháp chụp X-quang mạnh mẽ, cung cấp hình ảnh chi tiết bên trong cơ thể bạn.
• Chụp MRI: Kỹ thuật này sử dụng từ trường mạnh và sóng radio để tạo ra hình ảnh rõ nét về các cơ quan và cấu trúc bên trong cơ thể.
• Xét nghiệm dẫn truyền điện: Các xét nghiệm này đo tốc độ dây thần kinh truyền tín hiệu điện. Chúng có thể phát hiện tổn thương dây thần kinh do gai xương gây ra trong ống sống.

Điều trị gai xương và chăm sóc tại nhà

Để giảm đau và sưng, bạn có thể sử dụng các loại thuốc giảm đau không kê đơn sau:

• Acetaminophen (Tylenol)
• Ibuprofen (Advil, Motrin)
• Naproxen sodium (Aleve)

Tuy nhiên, các loại thuốc này có thể gây ra tác dụng phụ, đặc biệt nếu bạn sử dụng với liều cao hoặc trong thời gian dài. Nếu bạn đã dùng thuốc này trong hơn một tháng, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để xem liệu có thể áp dụng phương pháp điều trị khác hay không.

Các phương pháp điều trị khác cho gai xương bao gồm:

• Nghỉ ngơi để giảm áp lực lên các khớp bị ảnh hưởng
• Tiêm steroid để giảm sưng và đau tại các khớp
• Vật lý trị liệu giúp tăng cường sức mạnh của khớp và cải thiện khả năng vận động

Nếu các phương pháp trên không mang lại hiệu quả hoặc gai xương gây cản trở vận động, bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật để loại bỏ phần xương thừa.

Phòng ngừa gai xương

Gai xương thường không thể phòng ngừa nếu chúng là kết quả của quá trình thoái hóa tự nhiên do viêm khớp. Tuy nhiên, bạn có thể áp dụng các biện pháp sau để giảm nguy cơ gai xương do các nguyên nhân khác:

• Đi giày có phần mũi rộng, hỗ trợ vòm chân tốt và có đệm đủ mềm để giảm áp lực khi di chuyển. Nên nhờ chuyên gia đo và chọn giày phù hợp để tránh tình trạng giày cọ xát vào chân khi đi bộ. Mang tất dày để hạn chế ma sát giữa giày và chân.
• Thực hiện các bài tập chịu trọng lượng thường xuyên như đi bộ hoặc leo cầu thang để giúp xương chắc khỏe.
• Duy trì cân nặng hợp lý, tránh tăng cân quá mức.

Đến gặp bác sĩ ngay nếu bạn có các dấu hiệu bất thường ở khớp như đau, sưng, hoặc cứng khớp. Việc phát hiện và điều trị sớm viêm khớp có thể giúp ngăn ngừa tổn thương dẫn đến hình thành gai xương.

Nguồn: https://www.webmd.com/pain-management/what-are-bone-spurs