Giai đoạn tiền mãn kinh, hay còn gọi là giai đoạn chuyển đổi mãn kinh, thường kéo dài từ 2 đến 5 năm trước khi kinh nguyệt ngừng hoàn toàn, đánh dấu sự thay đổi chức năng sinh sản của phụ nữ, thường xảy ra ở độ tuổi từ 45 đến 55. Với tuổi thọ trung bình có thể đạt đến 80 tuổi, phụ nữ sẽ sống thêm một khoảng thời gian dài sau mãn kinh trong tình trạng thiếu hụt các nội tiết tố, đặc biệt là Progesterone và Estrogen. Vì vậy, việc thực hiện các xét nghiệm tiền mãn kinh là rất cần thiết để giúp phụ nữ cảm thấy thoải mái hơn khi bước qua giai đoạn này.

Xét nghiệm tiền mãn kinh giúp đánh giá sự thay đổi hormone ở phụ nữ trong giai đoạn tiền mãn kinh

1. Lý do phụ nữ nên xét nghiệm tiền mãn kinh

Tiền mãn kinh là giai đoạn chuyển tiếp trước khi phụ nữ chính thức bước vào thời kỳ mãn kinh, khi họ phải đối mặt với nhiều thay đổi về thể chất và tinh thần, tình trạng thiếu hụt các hormone quan trọng như Progesterone và Estrogen, cũng như sự suy giảm chức năng ở nhiều cơ quan.

Do đó, xét nghiệm tiền mãn kinh rất cần thiết để giúp phụ nữ quản lý sức khỏe toàn diện, đưa ra các biện pháp điều chỉnh kịp thời và hiệu quả nhằm phòng ngừa các triệu chứng tiêu cực như nóng bừng, mất ngủ, rối loạn kinh nguyệt, và giảm nguy cơ mắc các bệnh liên quan như loãng xương, tim mạch.

2. Các xét nghiệm tiền mãn kinh nên thực hiện

Các xét nghiệm tiền mãn kinh có vai trò quan trọng trong việc xác định sự thay đổi về nội tiết tố và sức khỏe tổng quát, giúp phát hiện sớm các bất thường và hỗ trợ điều trị các triệu chứng liên quan. Vậy, xét nghiệm gì để biết tiền mãn kinh?

Định lượng Estrogen máu

Estrogen là một hormone thiết yếu trong cơ thể phụ nữ, có vai trò quan trọng trong việc điều hòa chu kỳ kinh nguyệt và duy trì chức năng sinh sản. Estrogen chủ yếu được sản xuất từ buồng trứng, ngoài ra còn được tổng hợp tại vỏ thượng thận, mô mỡ, cơ và gan. Hormone này bao gồm ba loại chính: Estrone (E1), Estradiol (E2), và Estriol (E3), mỗi loại đảm nhiệm các chức năng riêng trong cơ thể.

• Estrone (E1): Chủ yếu được tạo ra từ mô mỡ và cơ bắp, một phần nhỏ được tạo từ buồng trứng. Estrone có khả năng chuyển hóa thành Estradiol và ngược lại. Đây là loại Estrogen chính trong thời kỳ mãn kinh, thường được kiểm tra để đánh giá nồng độ Estrogen của phụ nữ ở giai đoạn này.
• Estradiol (E2): Là Estrogen mạnh nhất, sản sinh chủ yếu từ buồng trứng, đóng vai trò quan trọng trong hệ sinh sản và kích thích sự phát triển của nội mạc tử cung.
• Estriol (E3): Là loại Estrogen hoạt động yếu nhất, được tạo ra trong quá trình chuyển hóa của Estrone và Estradiol, chủ yếu liên quan đến thai kỳ và sự phát triển của thai nhi.

Khi phụ nữ bước vào tuổi mãn kinh, buồng trứng dần suy giảm chức năng, dẫn đến nồng độ Estrogen trong cơ thể giảm dần. Dù Estrogen vẫn tồn tại, nhưng mức độ không đủ để đáp ứng nhu cầu sinh lý, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh như tim mạch và loãng xương. Với tuổi thọ trung bình ngày càng cao, việc thiếu hụt Estrogen kéo dài sau mãn kinh đòi hỏi sự theo dõi chặt chẽ để bảo vệ sức khỏe.

Trong thời kỳ này, phụ nữ thường gặp phải các triệu chứng như bốc hỏa, chóng mặt, mất ngủ và thay đổi tâm lý do suy giảm Estrogen. Việc xét nghiệm chẩn đoán tiền mãn kinh nồng độ Estrogen có thể giúp bác sĩ xác định tình trạng hormone và áp dụng các biện pháp điều trị kịp thời, chẳng hạn như liệu pháp hormone thay thế khi cần thiết.

Ngoài buồng trứng, một số cơ quan khác như vỏ thượng thận, mô mỡ và gan cũng góp phần sản xuất Estrogen. Điều này lý giải tại sao một số phụ nữ không biểu hiện rõ ràng các triệu chứng thiếu hụt Estrogen trong khi người khác có thể gặp phải các triệu chứng nặng hơn, tùy thuộc vào sự nhạy cảm và khả năng sản xuất Estrogen của mỗi cơ quan trong cơ thể.

Định lượng Progesterone máu

Progesterone là một hormone thiết yếu do buồng trứng sản xuất cùng với Estrogen, giữ vai trò quan trọng trong việc điều hòa chu kỳ kinh nguyệt và hỗ trợ chức năng sinh sản ở phụ nữ. Hormone này không chỉ giúp ổn định chu kỳ kinh mà còn tạo điều kiện cho phôi thai làm tổ và phát triển trong tử cung. Trong suốt thai kỳ, Progesterone còn được tiết ra từ nhau thai, có tác dụng bảo vệ thai nhi và ngăn ngừa sinh non.

Khi phụ nữ bước vào giai đoạn tiền mãn kinh, nồng độ Progesterone bắt đầu giảm dần, dẫn đến những thay đổi trong chu kỳ kinh nguyệt như chu kỳ không đều, mất kinh, rong kinh hay rong huyết. Sự suy giảm này, kết hợp với Estrogen, là nguyên nhân chính gây ra các triệu chứng của tiền mãn kinh và mãn kinh. Khi kinh nguyệt chấm dứt hoàn toàn, nồng độ Progesterone trong máu gần như biến mất, đánh dấu thời kỳ mãn kinh.

Xét nghiệm nồng độ Progesterone, cùng với Estrogen và FSH, sẽ giúp bác sĩ đánh giá chính xác giai đoạn tiền mãn kinh, từ đó đưa ra các giải pháp hỗ trợ phù hợp cho phụ nữ trong giai đoạn chuyển tiếp này.

Định lượng FSH, LH

FSH (Follicle-stimulating hormone) và LH (Luteinizing hormone) là hai hormone sinh dục chủ yếu do tuyến yên tiết ra, có vai trò điều hòa quá trình rụng trứng và kích thích buồng trứng sản xuất Estrogen và Progesterone. Khi nồng độ Estrogen và Progesterone giảm, tuyến yên sẽ tăng tiết FSH và LH để cân bằng lượng hormone trong cơ thể. Ngược lại, khi Estrogen và Progesterone tăng cao, tuyến yên sẽ giảm tiết FSH và LH nhằm duy trì sự ổn định nội tiết.

Trong giai đoạn tiền mãn kinh và mãn kinh, buồng trứng bắt đầu suy giảm chức năng, khiến Estrogen và Progesterone cũng giảm theo, dẫn đến thiếu hụt hormone. Để bù đắp, tuyến yên tăng cường sản xuất FSH và LH. Tuy nhiên, do buồng trứng không còn khả năng đáp ứng hiệu quả, FSH và LH trong máu vẫn ở mức rất cao. Xét nghiệm nồng độ FSH và LH ở mức cao trong máu là dấu hiệu đặc trưng giúp xác định sự thay đổi nội tiết tố trong giai đoạn này của phụ nữ.

Phết phiến đồ âm đạo

Phiến đồ âm đạo, hay phết tế bào cổ tử cung (PAP smear), là phương pháp thường được sử dụng trong các lần khám phụ khoa định kỳ. Đây là cách hiệu quả để tầm soát các nguy cơ tiềm ẩn gây ra các bệnh lý nghiêm trọng như ung thư tử cung, ung thư cổ tử cung, và ung thư buồng trứng. Đồng thời, xét nghiệm này cũng giúp kiểm tra các biến đổi trong âm đạo và niêm mạc âm đạo để xác định tình trạng tiền mãn kinh và mãn kinh ở phụ nữ.

Khi phụ nữ bước vào thời kỳ tiền mãn kinh và mãn kinh, sự suy giảm hormone dẫn đến những thay đổi như buồng trứng suy yếu, tử cung và cổ tử cung teo nhỏ, mô âm đạo mất dần tính đàn hồi. Việc xét nghiệm phiến đồ âm đạo có thể phát hiện các rối loạn nội tiết và biến đổi trong cấu trúc của các cơ quan sinh dục, giúp bác sĩ đưa ra các liệu pháp bổ sung nếu cần.

Trong giai đoạn hoạt động tình dục, niêm mạc âm đạo nhờ vào các hormone nữ sẽ có lớp biểu mô hình trụ tiết nhầy, giúp duy trì độ ẩm và trơn của âm đạo. Tuy nhiên, khi hormone giảm dần trong giai đoạn tiền mãn kinh và mãn kinh, lớp biểu mô này mất tính đàn hồi, trở nên dẹt và teo lại, dẫn đến tình trạng khô, dễ chảy máu và tăng nguy cơ nhiễm trùng khi quan hệ.

Nhờ quan sát các biểu hiện thay đổi trên lớp tế bào trong phiến đồ âm đạo, bác sĩ có thể đánh giá tình trạng rối loạn nội tiết tố nữ và đề xuất các liệu pháp thay thế thích hợp, giúp làm giảm các triệu chứng khó chịu trong giai đoạn mãn kinh.

Xét nghiệm chức năng gan, thận

Xét nghiệm chức năng gan và thận cũng là một trong những kiểm tra cần thiết trong giai đoạn tiền mãn kinh. Trong giai đoạn này, nhiều cơ quan trong cơ thể, bao gồm gan và thận, đều chịu ảnh hưởng khi nồng độ hormone thay đổi và dần suy yếu. Ngoài buồng trứng, gan và thận là những cơ quan quan trọng bị tác động trực tiếp. Kiểm tra chức năng gan với các chỉ số AST (Aspartate Aminotransferase), ALT (Alanine Aminotransferase), GGT (Gamma Glutamyl Transferase) và chức năng thận như BUN (Blood Urea Nitrogen), Creatinine không chỉ giúp theo dõi sức khỏe tổng thể mà còn hỗ trợ nhận biết giai đoạn tiền mãn kinh và mãn kinh ở phụ nữ.

Siêu âm phụ khoa

Trên siêu âm phần phụ, giai đoạn tiền mãn kinh – mãn kinh được thể hiện qua sự teo nhỏ của buồng trứng, thành tử cung, lớp niêm mạc tử cung mỏng dần và giảm tưới máu nuôi dưỡng. Những dấu hiệu này phản ánh sự suy giảm nồng độ hormone nữ và giúp loại trừ các bệnh lý khác có thể đi kèm trong giai đoạn này.

3. Thời điểm tốt nhất để xét nghiệm tiền mãn kinh

Nồng độ hormone và kết quả xét nghiệm có thể bị ảnh hưởng bởi các yếu tố bên ngoài hoặc chu kỳ kinh nguyệt, do đó, lựa chọn thời điểm xét nghiệm thích hợp sẽ giúp đạt kết quả chính xác hơn. Cụ thể:

• Định lượng Estrogen máu: Thực hiện vào ngày thứ 2 – 4 của chu kỳ kinh nguyệt, không cần nhịn ăn.
• Định lượng Progesterone máu: Thực hiện vào ngày thứ 21 – 28 của chu kỳ kinh nguyệt, không cần nhịn ăn.
• Định lượng FSH, LH: Thực hiện vào ngày thứ 2 – 4 của chu kỳ kinh nguyệt, không cần nhịn ăn.
• Phết phiến đồ âm đạo (Pap Smear): Thực hiện tốt nhất vào khoảng 10 – 14 ngày sau khi kết thúc chu kỳ kinh nguyệt, không cần nhịn ăn.
• Xét nghiệm chức năng gan, thận: Thực hiện vào buổi sáng, nhịn ăn từ 4 – 6 tiếng trước khi làm xét nghiệm.

Lời kết

Tóm lại, việc xét nghiệm tiền mãn kinh là điều cần thiết để nữ giới có thể theo dõi tốt sức khỏe phụ khoa và ngăn ngừa hiệu quả các biến chứng nguy hiểm trong giai đoạn này. Hy vọng những chia sẻ trên đã cung cấp cho bạn đọc thêm thông tin hữu ích về các xét nghiệm cần thiết trong thời kỳ tiền mãn kinh.