Tam cá nguyệt thứ ba là gì?

Tam cá nguyệt thứ ba là giai đoạn cuối cùng của thai kỳ, kéo dài từ tuần 29 đến tuần 40, tương ứng với tháng thứ 7, 8 và 9. Trong giai đoạn này, em bé sẽ phát triển, trưởng thành và bắt đầu thay đổi vị trí để chuẩn bị cho việc chào đời.

Tam cá nguyệt thứ ba (hay ba tháng cuối của thai kỳ) là giai đoạn cuối cùng trong thai kỳ, kéo dài từ tuần thứ 28 đến khi sinh em bé (thường từ tuần 37 đến 42)

Khi bước vào tam cá nguyệt thứ ba, bạn đã đến gần chặng đường cuối của thai kỳ. Chỉ còn vài tuần nữa là kết thúc, nhưng đây có thể là giai đoạn thử thách nhất trong suốt quá trình mang thai.

Sự phát triển của thai nhi

Trong tam cá nguyệt thứ ba, em bé tiếp tục phát triển. Đến cuối giai đoạn này, một em bé đủ tháng thường có chiều dài từ 48 đến 53 cm và nặng từ 2,7 đến 4 kg.

Em bé bắt đầu xoay đầu xuống dưới để chuẩn bị cho việc chào đời. Vào tuần thứ 36, đầu bé sẽ di chuyển xuống khu vực xương chậu, một hiện tượng còn gọi là "hạ bụng". Bé sẽ giữ vị trí này cho đến 2 tuần cuối của thai kỳ.

Ngoài ra, trong tam cá nguyệt thứ ba, em bé còn phát triển theo nhiều cách quan trọng khác. Trong giai đoạn này, bé có thể:

• Mở mắt và nhìn
• Nghe thấy âm thanh
• Mút ngón tay cái
• Khóc
• Cười

Não của bé tiếp tục phát triển, phổi và thận đã trưởng thành. Bé cũng bắt đầu phát triển cơ bắp và có khoảng 16% mỡ cơ thể. Các xương trên đỉnh đầu vẫn còn mềm để hỗ trợ quá trình sinh nở. Hầu hết các bé sơ sinh có mắt màu xanh vào thời điểm này, và màu mắt sẽ giữ nguyên cho đến vài ngày hoặc vài tuần sau khi chào đời. Bé cũng đã có móng tay ở ngón chân và ngón tay. Nếu là bé trai, tinh hoàn đã di chuyển vào bìu.

Trong suốt tam cá nguyệt thứ ba, lớp vernix caseosa – một lớp bảo vệ – phủ lên da của thai nhi. Lớp lông mịn gọi là lanugo sẽ rụng dần và hầu như biến mất vào cuối tuần thứ 40.

Những thay đổi trong cơ thể trong tam cá nguyệt thứ ba

Đau bụng: Sự phát triển của thai nhi khiến không gian trong bụng mẹ bị thu hẹp, dẫn đến những cơn đau nhức và khó chịu. Điều này có thể gây khó khăn cho mẹ bầu khi tìm tư thế ngủ thoải mái, và đôi khi còn gây khó thở sâu.

Đau lưng: Việc tăng cân tạo thêm áp lực lên lưng, khiến lưng bị đau nhức. Bạn cũng có thể cảm thấy khó chịu ở vùng chậu và hông do các dây chằng giãn ra để chuẩn bị cho quá trình sinh nở. Để giảm bớt áp lực lên lưng, bạn nên giữ tư thế đúng, ngồi thẳng lưng và chọn ghế có điểm tựa lưng tốt. Khi ngủ, hãy nằm nghiêng và kê gối giữa hai chân. Nên mang giày bệt, thoải mái và có hỗ trợ vòm chân. Nếu bị đau lưng, bạn có thể chườm ấm. Hãy hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng thuốc giảm đau acetaminophen.

Chảy máu: Một ít máu xuất hiện vào cuối thai kỳ có thể là dấu hiệu cho thấy bạn sắp chuyển dạ. Tuy nhiên, ra máu lấm tấm đôi khi cũng là dấu hiệu của các vấn đề nghiêm trọng như nhau tiền đạo (nhau thai bám thấp và che lấp cổ tử cung), nhau bong non (nhau thai bị tách khỏi thành tử cung) hoặc nguy cơ sinh non. Vì vậy, hãy liên hệ ngay với bác sĩ nếu bạn thấy bất kỳ dấu hiệu chảy máu nào.

Cơn co thắt Braxton-Hicks: Bạn có thể bắt đầu cảm nhận những cơn gò nhẹ, đây là cách tử cung luyện tập để chuẩn bị cho quá trình chuyển dạ thật. Cơn co Braxton-Hicks thường không mạnh và không đều như cơn gò chuyển dạ thật, nhưng đôi khi chúng có thể khiến bạn nhầm lẫn. Điểm khác biệt quan trọng là cơn gò chuyển dạ thật sẽ xuất hiện ngày càng thường xuyên và mạnh hơn. Nếu bạn bị đỏ mặt, khó thở sau cơn gò hoặc cơn gò xuất hiện đều đặn, hãy gọi ngay cho bác sĩ.

Ngực lớn hơn và tiết sữa non: Vào những tháng cuối thai kỳ, ngực của bạn có thể tăng kích thước đáng kể, thậm chí nặng thêm gần 1 kg. Vì vậy, hãy mặc áo ngực có khả năng nâng đỡ tốt để tránh bị đau lưng. Gần đến ngày sinh, bạn có thể thấy một chất dịch màu vàng chảy ra từ đầu vú. Đó chính là sữa non, nguồn dinh dưỡng quý giá cho bé trong những ngày đầu sau sinh.

Giấc mơ sống động: Trong ba tháng cuối thai kỳ, việc gặp những giấc mơ sống động, thậm chí là ác mộng, là điều khá phổ biến. Điều này có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ của bạn. Nguyên nhân có thể là do sự thay đổi nồng độ hormone trong cơ thể khi mang thai.

Cảm giác vụng về: Trong ba tháng cuối thai kỳ, bạn có thể cảm thấy mình trở nên vụng về hơn, dễ mất thăng bằng và hay làm rơi đồ đạc. Một trong những nguyên nhân là do bụng bạn lớn hơn do tăng cân, khiến việc giữ thăng bằng trở nên khó khăn hơn.

Khí hư: Trong ba tháng cuối thai kỳ, bạn có thể thấy lượng khí hư ra nhiều hơn bình thường. Nếu khí hư ra quá nhiều, đến mức thấm ướt băng vệ sinh hàng ngày, bạn nên gọi cho bác sĩ. Gần ngày sinh, bạn có thể thấy một chất dịch đặc, trong suốt hoặc hơi có lẫn chút máu. Đây chính là nút nhầy cổ tử cung, báo hiệu cổ tử cung bắt đầu giãn nở để chuẩn bị cho quá trình sinh nở. Nếu bạn đột ngột bị chảy nhiều nước, đó có thể là dấu hiệu vỡ ối (tuy nhiên, chỉ khoảng 8% phụ nữ mang thai bị vỡ ối trước khi có các cơn co thắt). Hãy gọi ngay cho bác sĩ nếu bạn bị vỡ ối.

Mệt mỏi: Có thể bạn đã cảm thấy rất khỏe khoắn trong ba tháng giữa thai kỳ, nhưng giờ đây lại thấy mệt mỏi hơn. Việc phải mang thêm cân nặng, thường xuyên thức giấc vào ban đêm để đi vệ sinh, cộng thêm những lo lắng khi chuẩn bị đón em bé đều có thể khiến bạn cảm thấy kiệt sức. Để cải thiện tình trạng này, hãy ăn uống đủ chất và tập thể dục nhẹ nhàng. Khi cảm thấy mệt mỏi, hãy tranh thủ chợp mắt một chút hoặc đơn giản là ngồi nghỉ ngơi thư giãn vài phút. Bạn cần giữ sức khỏe để chuẩn bị cho thời điểm em bé chào đời, khi mà bạn sẽ rất thiếu ngủ.

Đi tiểu nhiều lần: Khi em bé lớn hơn, đầu của bé có thể tạo áp lực lên bàng quang của bạn, khiến bạn buồn tiểu thường xuyên hơn, kể cả vào ban đêm. Bạn cũng có thể bị rò rỉ nước tiểu khi ho, hắt hơi, cười hoặc vận động. Để giảm bớt áp lực và hạn chế tình trạng rò rỉ, hãy đi vệ sinh ngay khi cảm thấy buồn tiểu và cố gắng đi tiểu hết mỗi lần. Hạn chế uống nước trước khi đi ngủ để tránh phải thức giấc đi vệ sinh nhiều lần vào ban đêm. Bạn có thể dùng băng vệ sinh hàng ngày để thấm hút nước tiểu bị rò rỉ. Nếu bạn cảm thấy đau buốt hoặc nóng rát khi đi tiểu, hãy báo cho bác sĩ biết, vì đó có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng đường tiết niệu.

Ợ nóng và táo bón: Tình trạng này thường xảy ra do cơ thể sản xuất nhiều hormone progesterone hơn, khiến một số cơ bị giãn ra, bao gồm cả cơ ở thực quản (có nhiệm vụ giữ thức ăn và axit trong dạ dày) và cơ giúp tiêu hóa thức ăn trong ruột. Để giảm ợ nóng, bạn nên chia nhỏ các bữa ăn và ăn nhiều bữa trong ngày, đồng thời tránh các món ăn nhiều dầu mỡ, cay nóng và có tính axit (như cam, chanh). Nếu bị táo bón, hãy ăn nhiều chất xơ và uống đủ nước để hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn. Nếu ợ nóng hoặc táo bón khiến bạn quá khó chịu, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ về các loại thuốc an toàn có thể dùng để giảm triệu chứng.

Bệnh trĩ: Trĩ thực chất là các tĩnh mạch bị sưng phồng ở xung quanh hậu môn. Tình trạng này thường gặp khi mang thai do lượng máu lưu thông đến khu vực này tăng lên và trọng lượng của thai nhi tạo áp lực lớn. Để giảm ngứa và khó chịu do trĩ, bạn có thể ngâm hậu môn trong nước ấm hoặc ngồi vào bồn tắm với nước ấm. Hãy hỏi ý kiến bác sĩ về việc sử dụng thuốc mỡ trị trĩ không kê đơn hoặc thuốc làm mềm phân.

Đau thần kinh tọa: Tình trạng đau nhức lan từ lưng dưới xuống mông và chân thường gặp hơn trong ba tháng cuối thai kỳ. Nguyên nhân có thể do sự thay đổi hormone khi mang thai hoặc do thai nhi ngày càng lớn chèn ép lên dây thần kinh tọa. Cơn đau có thể xuất hiện rồi biến mất hoặc kéo dài liên tục. Yoga, massage hoặc vật lý trị liệu có thể giúp giảm đau, nhưng thông thường tình trạng này sẽ tự khỏi sau khi sinh em bé.

Khó thở: Khi tử cung ngày càng lớn, nó sẽ đẩy lên trên, chiếm không gian ngay dưới lồng ngực, khiến phổi có ít chỗ để nở ra hơn. Áp lực này khiến bạn cảm thấy khó thở. Tập thể dục nhẹ nhàng có thể giúp cải thiện tình trạng này. Khi ngủ, bạn nên kê cao đầu và vai bằng gối.

Tĩnh mạch mạng nhện và tĩnh mạch giãn: Trong thời gian mang thai, hệ tuần hoàn của bạn hoạt động mạnh hơn để cung cấp đủ máu cho em bé đang phát triển. Lượng máu tăng thêm này có thể làm xuất hiện các mạch máu nhỏ màu đỏ trên da, gọi là tĩnh mạch mạng nhện. Tình trạng này có thể nặng hơn vào ba tháng cuối thai kỳ, nhưng thường sẽ mờ dần sau sinh. Bên cạnh đó, áp lực từ thai nhi lên chân cũng có thể khiến các tĩnh mạch nông ở chân bị sưng lên, có màu xanh hoặc tím, gọi là tĩnh mạch giãn. Tình trạng này cũng sẽ cải thiện trong vòng vài tháng sau sinh. Mặc dù không thể ngăn ngừa hoàn toàn tĩnh mạch giãn, bạn có thể hạn chế tình trạng này trở nên nghiêm trọng hơn bằng cách: đứng dậy và vận động thường xuyên, mang vớ hỗ trợ và kê cao chân khi ngồi lâu.

Rạn da: Trong quá trình mang thai, bạn có thể bị rạn da ở ngực, bụng, mông hoặc đùi. Vết rạn da thực chất là một dạng sẹo hình thành do da bị kéo căng. Không phải ai cũng gặp tình trạng này. Nếu có, các vết rạn có thể có màu đỏ, tím, hồng hoặc nâu.

Phù tay/ chân: Trong thời gian mang thai, bạn có thể thấy nhẫn đeo bị chật hơn, mắt cá chân và mặt cũng có thể bị sưng húp. Đây là hiện tượng sưng phù nhẹ do cơ thể giữ nước (phù nề). Để giảm tình trạng này, hãy kê cao chân khi ngồi hoặc nằm, ví dụ như kê lên ghế đẩu hoặc gối. Nếu bạn bị sưng phù đột ngột, hãy đến gặp bác sĩ ngay lập tức, vì đó có thể là dấu hiệu của tiền sản giật, một biến chứng nguy hiểm trong thai kỳ.

Tăng cân: Trong ba tháng cuối thai kỳ, bạn nên đặt mục tiêu tăng từ 0,2 đến 0,5 kg mỗi tuần. Tính chung cả thai kỳ, mức tăng cân lý tưởng là khoảng 11 đến 16 kg (tuy nhiên, bác sĩ có thể đưa ra lời khuyên khác tùy thuộc vào cân nặng của bạn trước khi mang thai, ví dụ như nếu bạn bị thiếu cân hoặc thừa cân). Số cân nặng tăng thêm này bao gồm cân nặng của em bé, nhau thai, nước ối, lượng máu và dịch cơ thể tăng lên, cũng như sự phát triển của mô vú. Nếu bác sĩ nhận thấy em bé có vẻ quá nhỏ hoặc quá lớn so với kích thước bụng của bạn, họ sẽ chỉ định siêu âm để kiểm tra sự phát triển của bé.

Các dấu hiệu bất thường

Bất kỳ triệu chứng nào dưới đây cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo vấn đề bất thường trong thai kỳ. Đừng chờ đến lần khám thai định kỳ, hãy gọi ngay cho bác sĩ nếu bạn gặp phải:

• Đau bụng dữ dội hoặc co rút bụng
• Buồn nôn hoặc nôn nhiều
• Chảy máu âm đạo
• Chóng mặt nghiêm trọng
• Đau rát khi đi tiểu
• Tăng cân quá nhanh (hơn 3 kg mỗi tháng) hoặc tăng cân quá ít

Lời khuyên cho mẹ bầu mang thai đôi trong 3 tháng cuối

Nếu bạn đang mang thai đôi, hãy lưu ý những điều sau trong 3 tháng cuối thai kỳ:

• Chọn xe đẩy cho bé: Bạn nên đi xem và thử các loại xe đẩy đôi, dạng cạnh nhau hoặc nối đuôi, để chọn loại phù hợp và thoải mái nhất. Ưu tiên loại xe dễ mở, gập và di chuyển.
• Tìm hiểu về việc cho con bú: Cho hai bé bú mẹ sẽ vất vả hơn so với một bé, nhưng hoàn toàn có thể thực hiện được. Hãy trao đổi với bác sĩ để được tư vấn và hướng dẫn cụ thể.
• Bổ sung sắt: Hãy hỏi bác sĩ về việc bổ sung sắt nếu cần thiết. Mẹ bầu mang thai đôi có nguy cơ thiếu máu do thiếu sắt cao gấp 4 lần so với mang thai đơn.
• Nhận biết dấu hiệu tiền sản giật: Mang thai đôi làm tăng gấp đôi nguy cơ tiền sản giật, một biến chứng nguy hiểm. Hãy báo ngay cho bác sĩ nếu bạn bị đau đầu, mờ mắt hoặc tăng cân nhanh chóng.
• Tham gia nhóm hỗ trợ: Hãy tìm kiếm các nhóm mẹ bầu sinh đôi hoặc sinh nhiều con trong khu vực để chia sẻ kinh nghiệm và nhận được sự hỗ trợ từ những người cùng hoàn cảnh.
• Lập kế hoạch sinh hoạt: Tìm hiểu cách thiết lập lịch trình ăn ngủ khoa học cho hai bé. Việc này sẽ giúp bạn đỡ vất vả hơn khi chăm sóc hai bé sơ sinh.

Nguồn: https://www.webmd.com/baby/third-trimester-of-pregnancy