Tai biến sản khoa là những biến chứng nghiêm trọng có thể xảy ra trong quá trình mang thai, sinh nở và sau sinh, ảnh hưởng đến sức khỏe của cả mẹ và thai nhi. Các tai biến này có thể xảy ra ở bất kỳ giai đoạn nào của thai kỳ, từ trước, trong đến sau thời kỳ mang bầu, càng phát hiện sớm, bệnh càng dễ điều trị và cơ hội khỏi bệnh càng cao.

Tai biến sản khoa có nhiều mức độ từ nhẹ đến nặng khác nhau, là một trong những nguyên nhân chính ảnh hưởng đến sức khỏe và tính mạng của mẹ và bé. Tuy nhiên, những rủi ro này hoàn toàn có thể phòng ngừa và điều trị nếu được phát hiện và can thiệp kịp thời.

Các tai biến sản khoa thường gặp

Tai biến sản khoa có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của mẹ và bé

Trong giai đoạn mang thai, sản phụ có thể gặp những tai biến như nhau tiền đạo, nhau bám thấp và nhau bong non. Trong lúc chuyển dạ, các vấn đề như băng huyết, vỡ tử cung và thuyên tắc ối cũng có thể xảy ra. Mặc dù đã sinh nở thành công, nguy cơ băng huyết và nhiễm trùng hậu sản vẫn rình rập sản phụ. Do đó, việc nắm rõ các tai biến thường gặp trong sản khoa là rất quan trọng.

Vỡ tử cung

Vỡ tử cung là một trong những biến chứng sản khoa phổ biến và nguy hiểm nhất, đặc biệt trong quá trình chuyển dạ. Tai biến này thường do việc theo dõi chuyển dạ không sát sao và không can thiệp kịp thời. Khi tử cung co bóp mạnh mẽ nhưng thai nhi không thể di chuyển xuống dưới, áp lực lên thành tử cung tăng cao, dẫn đến nguy cơ vỡ. Khi tử cung bị vỡ, sản phụ thường cảm thấy đau bụng dữ dội, đột ngột, kèm theo các dấu hiệu sốc như mặt tái nhợt, vã mồ hôi, mạch nhanh, huyết áp tụt.

Vỡ tử cung có nguy cơ xảy ra cao ở những trường hợp thai nhi quá lớn, ngôi thai bất thường (như ngôi ngang), đa thai, hoặc khi có vết mổ cũ ở tử cung. Tai biến này đe dọa tính mạng cả mẹ và con. Nếu không được xử trí kịp thời, người mẹ có thể tử vong khi tử cung bị vỡ, và phần lớn thai nhi sẽ không sống sót. Do đó, việc phát hiện sớm và can thiệp kịp thời là rất quan trọng để ngăn chặn nguy cơ vỡ tử cung.

Băng huyết sau sinh

Băng huyết sau sinh là một biến chứng sản khoa phổ biến, xác định khi lượng máu mất vượt quá 500 ml đối với sinh thường và quá 1000ml đối với sinh mổ, và có thể gây nguy hiểm đến tính mạng, đặc biệt ở những sản phụ suy nhược cơ thể. Băng huyết sau sinh, thường xảy ra trong ngày đầu sau sinh hoặc trong 2-3 giờ sau đó, là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong cho sản phụ. Triệu chứng nhận biết bao gồm mệt mỏi, tái nhợt, khát nước, mạch nhanh nhỏ, huyết áp thấp, và chảy máu ồ ạt từ tử cung.

Nguyên nhân dẫn đến băng huyết sau sinh có thể do đờ tử cung, tổn thương đường sinh dục trong quá trình sinh, bất thường về bánh rau, hoặc rối loạn chảy máu. Băng huyết sau sinh đòi hỏi can thiệp y tế ngay lập tức để kiểm soát sự mất máu và đảm bảo an toàn cho mẹ bầu. Các biện pháp điều trị bao gồm thuốc, phẫu thuật, và truyền máu. Những sản phụ đã sinh nhiều lần, có con to, nạo phá thai nhiều lần hoặc có vết mổ ở tử cung thường có nguy cơ cao bị băng huyết sau sinh. Việc phát hiện sớm và can thiệp kịp thời là rất quan trọng để giảm thiểu rủi ro cho sức khỏe của mẹ và bé.

Tiền sản giật

Tiền sản giật là một trong những tai biến sản khoa phổ biến, liên quan đến rối loạn cao huyết áp trong thời kỳ mang thai, thường xuất hiện với tình trạng phù thũng ở chân và protein niệu. Tình trạng này ảnh hưởng đến khoảng 10-15% bà bầu và có thể xảy ra bất cứ lúc nào từ tuần thứ 20 của thai kỳ đến sau sinh. Dấu hiệu nhận biết bao gồm: tăng huyết áp, phù, nhức đầu, chóng mặt, sợ ánh sáng, giảm thị lực, buồn nôn, và đau vùng thượng vị, hạ sườn phải. Nếu không được phát hiện sớm, tiền sản giật có thể tiến triển thành sản giật, gây ra biến chứng nghiêm trọng như xuất huyết não, hôn mê, hoặc tử vong cho cả mẹ và con.

Mặc dù nguyên nhân gây ra tiền sản giật chưa được xác định rõ, nhưng việc phát hiện sớm và theo dõi chặt chẽ là rất quan trọng. Các nhóm phụ nữ có nguy cơ cao bao gồm những người mang song thai, sinh con đầu lòng, có tiền sử tăng huyết áp, tiểu đường, hoặc thừa cân béo phì. Tiền sản giật có thể dẫn đến nhiều biến chứng nặng nề, ảnh hưởng đến sức khỏe của cả mẹ và bé, bao gồm sinh non và thai chậm phát triển và thậm chí tử vong. Vì vậy, việc can thiệp y tế sớm là vô cùng quan trọng để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé.

Nhiễm trùng hậu sản

Vi khuẩn có thể xâm nhập vào cơ thể qua đường máu hoặc trực tiếp từ âm đạo, gây nhiễm khuẩn hậu sản. Thời gian nhiễm khuẩn thường xảy ra trong 6 tuần đầu sau sinh và có thể gây ra nhiều vấn đề nghiêm trọng cho sức khỏe sản phụ. Các vị trí thường bị nhiễm khuẩn sau sinh bao gồm tầng sinh môn, âm hộ, âm đạo, tử cung và phúc mạc. Triệu chứng thường gặp bao gồm sốt nhẹ, ớn lạnh, sản dịch có mùi hôi, mệt mỏi, và đau cơ, kèm theo các vấn đề về tiểu tiện và tử cung.

Nguyên nhân nhiễm khuẩn hậu sản có thể xuất phát từ nhiều yếu tố như chế độ dinh dưỡng kém, thiếu máu, và sót nhau thai. Điều kiện vệ sinh không đảm bảo tại cơ sở y tế cũng là một trong những nguyên nhân gây nhiễm khuẩn hậu sản. Nhiễm trùng hậu sản có thể diễn biến nhanh và nghiêm trọng, dẫn đến viêm tắc tĩnh mạch, nhiễm khuẩn huyết hoặc viêm vùng chậu mạn tính, thậm chí gây vô sinh. Do đó, việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời là rất cần thiết để bảo vệ sức khỏe của sản phụ.

Uốn ván rốn sơ sinh

Uốn ván rốn là một biến chứng nguy hiểm sau sinh, thường xảy ra do các sai sót trong quá trình cắt và chăm sóc rốn. Trẻ sơ sinh của những bà mẹ chưa được tiêm phòng đầy đủ có nguy cơ cao bị uốn ván rốn. Các dấu hiệu điển hình của uốn ván ở trẻ sơ sinh bao gồm: khó bú, quấy khóc, cứng hàm và co cứng cơ toàn thân. Trẻ cũng có thể co giật toàn thân, kèm theo rốn rụng sớm, ẩm ướt, có mùi hôi, và sốt cao từ 38-39 độ C.

Thuyên tắc ối, một biến chứng hiếm gặp nhưng nguy hiểm, xảy ra trong giai đoạn chuyển dạ và có tỷ lệ tử vong mẹ lên tới 80%. Để đảm bảo an toàn, mẹ bầu cần duy trì lối sống lành mạnh, tiêm phòng đầy đủ và theo dõi các triệu chứng. 

Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ

Tai biến sản khoa là khái niệm y học dùng để mô tả những vấn đề và biến chứng có thể xảy ra trong quá trình mang thai, sinh con và sau sinh. Những tai biến này có thể gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe của cả mẹ bầu và thai nhi, đặc biệt là khi xảy ra bất ngờ và không được can thiệp kịp thời, có thể dẫn đến nguy cơ tử vong cho cả mẹ và thai nhi.

Có nhiều nguyên nhân tai biến sản khoa, bao gồm:

• Sản phụ có bệnh lý nền như:  tiểu đường, bệnh tim mạch, huyết áp cao, bệnh thận, hội chứng buồng trứng đa nang, bệnh tự miễn, tiền sử tai biến sản khoa và các dị tật thai nhi trong thai kỳ trước.
• Tuổi tác: Người mẹ quá trẻ (dưới 17 tuổi) hoặc quá lớn tuổi (trên 40 tuổi) là một yếu tố nguy cơ khiến họ dễ gặp biến chứng hơn.
• Chế độ ăn uống thiếu các chất dinh dưỡng quan trọng như axit folic, sắt, canxi và các dưỡng chất khác, có thể gây ra các vấn đề sức khỏe cho thai nhi.
• Mẹ bầu có cân nặng vượt quá mức cho phép.
• Tiêu thụ các sản phẩm thuốc lá
• Làm việc trong môi trường độc hại
• Tiền sử phẫu thuật như mổ lấy thai, phẫu thuật u xơ tử cung.
• Thai kỳ bất thường: vị trí ngôi thai bất thường, bất đồng nhóm máu Rh
• Mang đa thai, tạo áp lực lớn hơn cho cơ thể mẹ, dẫn đến nguy cơ tai biến.
• Sử dụng thuốc điều trị bệnh trong 3 tháng đầu thai kỳ mà không có sự đồng ý từ bác sĩ.

Việc khám thai không đều đặn và phát hiện muộn các vấn đề sức khỏe như cao huyết áp hay tiểu đường, đều làm tăng nguy cơ tai biến sản khoa. Lối sống không lành mạnh, bao gồm làm việc trong môi trường độc hại, tiếp xúc với độc chất, và tự ý dùng thuốc, đặc biệt trong 3 tháng đầu thai kỳ, cũng góp phần vào tình trạng này. Những vấn đề về vị trí thai nhi, sự khác biệt về nhóm máu Rh và các bệnh lý kèm theo như béo phì, tăng huyết áp khi mang thai và đái tháo đường, có thể gây ra những rủi ro cho sức khỏe của mẹ và trẻ.

Phòng ngừa tai biến sản khoa

Bà bầu cần đi khám thai đều đặn ít nhất ba lần hoặc theo chỉ định của bác sĩ để theo dõi sức khỏe và phát hiện sớm các vấn đề có thể xảy ra. Chế độ dinh dưỡng hợp lý, nghỉ ngơi đầy đủ và lao động nhẹ nhàng là cần thiết. Khi có dấu hiệu bất thường như đau bụng, ra nước hoặc chảy máu âm đạo, nhức đầu, hay khó thở, sản phụ nên đến ngay cơ sở y tế để thăm khám kịp thời.

Quản lý thai kỳ tốt bằng cách khám định kỳ ở cơ sở y tế uy tín sẽ giúp phát hiện sớm các nguy cơ và can thiệp kịp thời. Các hoạt động cần lưu ý bao gồm khám đúng lịch, thực hiện các xét nghiệm cần thiết, duy trì chế độ dinh dưỡng và nghỉ ngơi hợp lý, và tránh các thói quen không lành mạnh như hút thuốc hay uống rượu. Mặc dù tai biến sản khoa có thể gây lo lắng, nhưng việc phát hiện sớm và can thiệp kịp thời sẽ giúp bảo vệ sức khỏe của mẹ và bé.

Để được chăm sóc sức khỏe thai kỳ một cách toàn diện và chuyên nghiệp, bạn có thể đăng ký gói thai sản trọn gói tại ThaithinhMedic.

Để đặt lịch khám tại ThaithinhMedic, bạn có thể gọi số hotline của phòng khám 097 288 1125, bộ phận chăm sóc khách hàng của chúng tôi sẽ giải đáp thắc mắc và hỗ trợ bạn.